Showing titles in Science

Wij hanteren voor onze planeet vaak de menselijke maat en niet de maat van de aarde zelf. De aarde heeft een eigen leven dat al vier en een half miljard jaar duurt. Alle natuurrampen hebben in het verleden al eens plaatsgevonden: een tweehonderd meter hogere en honderd meter lagere zeespiegel, een broeikasaarde met meer dan twintig keer zoveel CO2 in de atmosfeer en een twintig keer zo snelle zeespiegelstijging als nu. Voor de aarde is dat allemaal niets nieuws.

De Nederlandse wetenschapper Christiaan Huygens (1629-1695) heeft binnen de natuurkunde een zeer fundamentele bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van de klassieke mechanica. Met veel begrippen uit deze theorie hebben we dagelijks te maken, zoals plaats, tijd, snelheid, versnelling, massa, kracht, energie, impuls en meer. Maar hoe werkt dit stuk natuurkunde en waar is het op gebaseerd?

In 1939 startten de Amerikanen in het geheim het Manhattan Project dat zou leiden tot de ontwikkeling van de atoombom en het gebruik ervan op Hiroshima en Nagasaki. Maarten van Rossem behandelt de geschiedenis van het ontstaan van het meest destructieve en gevreesde wapen. Een boeiend en multidisciplinair college over de atoombom en de nucleaire wapenwedloop die daar op volgde.

De hersenwetenschap bevindt zich in een stroomversnelling. Wekelijks verschijnen er artikelen en boeken met baanbrekende inzichten over de werking van ons brein. Tot nu toe is er echter weinig aandacht voor het grotere plaatje: waartoe leidt al deze nieuwe kennis? "De vijfde revolutie" is een verslag van een reis langs de voornaamste denkers en wetenschappers op het gebied van neurobiologie. Het riep in Denemarken en later in de Verenigde Staten veel discussie op.

De evolutietheorie is één van de belangrijkste wetenschappelijke theorieën. Naast een antwoord op vragen over biologische verschijnselen, biedt ze mogelijkheden om na te denken over diverse filosofische problemen. De laatste decennia vindt ze ook haar weg naar andere academische disciplines zoals geneeskunde en de gedragswetenschappen. In zijn colleges schetst Braeckman het leven van Charles Darwin.

Onze wereld draait om psychologie. Toch weten maar weinig mensen wat deze wetenschap inhoudt. De meest indrukwekkende machine in ons lijf, het brein, is verantwoordelijk voor al ons denken en doen. Verstraten geeft een helder en toegankelijk overzicht van de wereld van de psychologie.

Albert Einstein (1879-1955) is een van de belangrijkste natuurkundigen uit de moderne geschiedenis en een van de grondleggers van de moderne natuurkunde. Hoewel hij wereldberoemd is geworden om de relativiteitstheorie, ontving hij in 1921 de Nobelprijs voor zijn bijdrage aan het foto-elektrisch effect.

Bas Haring benadrukt in dit bijzondere college dat de evolutie plaatsvindt zonder voorbedachten rade. Het is geen Masterplan als alternatief voor het scheppingsverhaal. evolutie overkomt het leven simpelweg. Een boeiend college over variatie, overerving en de druk om in leven te blijven. Maar ook over de ontwikkeling van de moraal. Een hoorcollege dat verder reikt dan alleen de bekende Darwinistische kreten. Met voorbeelden die zeer tot de verbeelding spreken.

Seks is een zaak die het leven doordrenkt. In dit hoorcollege van een uur spreekt Jelle Reumer over de biologische achtergrond van seks en de evolutionaire zin daarvan. Hij neemt de luisteraar mee naar het centrale idee van de Darwiniaanse evolutie: het Variatie-Selectie-Reproductie algoritme. Aan bod komen onderwerpen als voortplantingstrategieën, seksuele selectie, genenmix, spermacompetitie, overspel, broedzorg en de rol van ons verstand.

In deze poëtische vertelling over de sterrenkunde behandelt Govert Schilling de levensloop van ons heelal. Hoe is het zover gekomen dat wij bestaan, dat planeten geboren worden en sterren sterven? Vanaf het prille begin vlak na de oerknal neemt Schilling u mee op een fascinerende reis door de evolutie van de kosmos.

Jelle Reumer behandelt in dit college de geschiedenis en ontwikkeling van de gewervelde dieren. Hij begint bij de vroegste levensvormen in het water en het ontstaan van de eerste vissen. Via de amfibieën, dinosaurussen en zoogdieren, eindigt hij bij de muizen en de vogels. Reumer laat zien dat de evolutionaire ontwikkeling in nauw verband staat met een steeds veranderende leefomgeving. De mens is in deze evolutie een onderdeel en niet het eindresultaat.

Van de circa één miljoen diersoorten op aarde heeft de mens er een stuk of tien uitverkoren. Waarom houden mensen van dieren? Hoe zit het met het 'mens in het beest' en met het 'beest in de mens'? Wat zegt dat over hun natuur en gedrag? Waar eindigt dierenliefde en begint bestialiteit? Op geestige en heldere wijze legt Midas Dekkers de ogenschijnlijk vreemde, maar innige relatie tussen mens en dier bloot.

Zijn wij ons brein? Bestaat de vrije wil? We weten steeds meer over de werking van onze hersenen. Maar hebben we daardoor ook meer kennis van ons bewutzijn en onze vrije wil? Zegt hersenactiviteit iets over waarom we doen wat we doen? Over de vraag wat het betekent om mens te zijn? In deze serie hoorcolleges analyseert Herman Philipse de visies hierover van de belangrijkste Nederlandse en buitenlandse neurowetenschappers.

Tal van beruchte rechtszaken hebben een relatie met psychologische verschijnselen, zoals waarnemingen van ooggetuigen, toerekeningsvatbaarheid van verdachten of het oordeelsvermogen van de rechter. Aan de hand van zeven rechtszaken behandelt Wagenaar de basisaspecten uit de psychologie. Daarbij belicht hij tevens het functioneren van verschillende rechtsystemen en enkele kernthema's uit de wetenschapsfilosofie: de beperkingen van wetenschappelijke kennis, onze waarneming en ons geheugen.

In deze boeiende lezing neemt Frits Beukers u mee langs getallen, breuken en oneindigheid. Beginnend bij het imago dat wiskunde bij veel mensen heeft en waarvan de basis vaak op middelbare scholen wordt gelegd. Wiskunde zou saai zijn en stoffig. Dat wiskunde ook leuk en praktisch kan zijn, maakt hij met deze lezing duidelijk. Denk bijvoorbeeld aan cryptografie, het berekenen van kansen bij sportwedstrijden óf waarom het weer zo moeilijk te voorspellen is. Beukers laat in zes hoofdstukken zien dat wiskunde een zeer divers en boeiend vakgebied is.

De speurtocht naar buitenaards leven, vanaf de eerste hypothesen tot de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van het astronomisch onderzoek. Een fascinerend beeld van de plaats van aarde en mens in ruimte en tijd.

Tyfoons in Zuidoost-Azië, bosbranden in Australië en ook de extremere weersomstandigheden in Nederland. Zijn het incidenten of toch de gevolgen van klimaatverandering? Het nieuwste klimaatrapport laat zien dat de invloed van de mens is waargenomen in de opwarming van de atmosfeer en de oceaan, in de wereldwijde zeespiegelstijging en in veranderingen in bepaalde klimaatextremen. Er moet dus iets gebeuren, maar waarom kreeg dit rapport in Nederland dan zo weinig aandacht?

In het bijbelse boek Prediker was de vraag retorisch: “Wie kan recht maken wat God krom heeft gemaakt?” In onze tijd begint het er sterk op te lijken dat de mens hiertoe wel degelijk in staat is. Sinds de ontrafeling van de structuur van DNA in 1953 is de kennis van het erfelijke materiaal van levende organismen spectaculair toegenomen. Wat in de 19e en vroeg 20e eeuw begon met erwten en fruitvliegjes, resulteerde in het begin van de 21e eeuw in de ontrafeling van het menselijke genoom.

Het laatste boek van professor Stephen Hawking. Hoe is alles begonnen? Is er intelligent leven elders in het heelal? Kunnen we de toekomst voorspellen? Bestaat er een God? Wat zit er in een zwart gat? Zijn tijdreizen mogelijk? Zullen we overleven op aarde? Moeten we de ruimte koloniseren? Zal kunstmatige intelligentie slimmer worden dan wij? Hoe geven wij de toekomst vorm? De wereldberoemde wetenschapper en bestsellerauteur Stephen Hawking laat ons zijn laatste ideeën over de grootste vragen van het universum na in dit briljante postuum uitgegeven werk.

Wiskundige en filosoof Blaise Pascal is een van de grootste geesten die ooit heeft bestaan. Hij publiceerde een verhandeling over projectieve meetkunde op de leeftijd van 16, voor het uitvinden van de calculator om zijn vader te helpen in zijn werk. belangrijke vooruitgang die we te danken hebben aan Pascal op het gebied van de wetenschap, de wetenschappelijke methode van waarschijnlijkheid, en filosofie. Zijn gedachten zijn een belangrijke werk gevonden op verspreide slips, en treft vele paradoxen: oneindigheid en niets, ziel en materie, geloof en rede.