Dit is De Oostflank: Europa’s grens onder hoogspanning. Verslaggevers bij BNR reizen langs de rafelranden van onze Unie - en onderzoeken de grote veranderingen die daar plaatsvinden: van verscherpte grenscontroles tot pantservoertuigen en van desinformatie tot energiepolitiek. Hoe voorkomt Europa dat het in de flank geraakt wordt? In deel 5 maken we de balans op.

In vier etappes reisden reisden onze verslaggevers langs de oostgrenzen van de Europese Unie, van het hoge noorden in Finland naar het zuiden in Griekenland, om een beeld te geven van wat er speelt in de landen die het dichtst bij Rusland liggen.

Luister ook | Het Europese hart verschuift naar Polen

In deze, vijfde en voorlopig laatste aflevering, spreken we met drie Europarlementariërs over de verschillende reportages over defensie en veiligheid, energieonafhankelijkheid en over migratie. Ze geven hun inzichten in de Oostflank. En keken ook een beetje vooruit: naar de verkiezingen voor het Europees Parlement in juni, en over de gevolgen van de mogelijke uitslag.

Eén van de conclusies van deze De Oostflank is dat de landen aan de oostgrens in de nabije toekomst zowel geografisch als politiek een stuk centraler zullen komen te liggen. Daar lijkt eigenlijk iedereen het wel over eens te zijn, zo vertelden de Europarlementariërs Bart Groothuis (VVD/Renew Europe), Tineke Strik (GroenLinks/Europese Groenen) en Tom Berendsen (CDA/EVP) in gesprek met Europa-correspondent Stefan de Vries.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Polen, met de Baltische staten, waarschuwde al jaren voor potentiële Russische agressie. Die waarschuwing was gericht aan de Nederlandse, Franse en Duitse dovemansoren. Nu blijken de Polen het goed gezien te hebben. Het politieke machtscentrum verschuift steeds meer naar het, zeker met de geplande toekomstige uitbreiding van de Europese Unie, onder meer met Oekraïne. Zo komt Warschau in het hart van Europa te liggen.

Luister ook | 3. Moldavië wil uit de Russische wurggreep

Sinds het einde van de Koude Oorlog heeft Polen een transformatie ondergaan in haar perceptie van Rusland. De grote buur in het oosten werd altijd gezien als een lastig, vanwege de lange geschiedenis van conflicten tussen beide landen. De recente agressieve acties van Rusland in Oekraïne en de annexatie van de Krim hebben de houding tegenover Rusland verder verscherpt. Nu wordt Rusland gezien als een directe bedreiging voor de veiligheid van Polen en wordt er steeds meer geïnvesteerd in moderne wapensystemen en NAVO-samenwerking. Polen geeft bijna 4 procent van het nationaal inkomen uit aan defensie, bijna het dubbele van de norm die de NAVO-lidstaten met elkaar hebben afgesproken,

Luister ook | De Alliantie: Twee jaar oorlog in Oekraïne

In 2004 werd Polen lid van de Europese Unie. Sindsdien heeft het land grote stappen gezet in de richting van Europese integratie. Het heeft geprofiteerd van EU-fondsen en heeft hervormingen doorgevoerd om te voldoen aan EU-standaarden. Polen is steeds meer Europees geworden in termen van economie, politiek en sociaal beleid. Het heeft een sterke band met andere EU-landen en heeft deelgenomen aan verschillende Europese projecten en samenwerkingen. Dat zie je ook duidelijk in het straatbeeld: Polen rijden in Franse, Italiaanse en Duitse auto’s naar Franse supermarkten waar ze betalen met een Nederlandse ING of Spaanse Santander betaalkaart. Polen heeft een belangrijke rol gespeeld in het uitbreiden van de Europese Unie naar het oosten en heeft een steeds grotere stem in de Europese besluitvorming. De geopolitieke balans binnen de EU en het machtscentrum verschuiven meer naar het oosten. Dit zorgt voor nieuwe uitdagingen en kansen voor Polen en andere Oost-Europese landen binnen de EU.

In Warschau zetelt ook het hoofdkwartier van Frontex, het agentschap van de Europese Unie dat verantwoordelijk is voor het bewaken van de buitengrenzen. En sinds de oorlog in Oekraïne is de situatie aan die grenzen heel anders geworden. Zo worden asielzoekers door Rusland en Wit-Rusland op bepaalde plekken ingezet als pionnen in een hybride oorlog.

Voor deze aflevering reisde Europa-correspondent Stefan de Vries. Hij praat erover met Nina van den Dungen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dit is De Oostflank: Europa’s grens onder hoogspanning. Verslaggevers bij BNR reizen langs de rafelranden van onze Unie - en onderzoeken de grote veranderingen die daar plaatsvinden: van verscherpte grenscontroles tot pantservoertuigen en van desinformatie tot energiepolitiek. Hoe voorkomt Europa dat het in de flank geraakt wordt? Deel 3. Moldavië: een klein land probeert zich uit alle macht te ontworstelen aan de Russische invloed.

Europa-verslaggever Geert Jan Hahn reisde naar Moldavië.Op hoeveel verschillende manieren kan een land kwetsbaar zijn? En gedestabiliseerd worden door krachten van buitenaf? Het antwoord: heel veel als je Moldavië bent.

Luister ook | 2. Griekenland: 'the pin of the map'

Het is een beetje een raar stukje Europa, als je erover nadenkt. Moldavië is het armste land van Europa, ongeveer zo groot als België, ingeklemd tussen EU-lidstaat Roemenië en het in oorlog zijnde Oekraïne. 

Moldavië is een neutraal land volgens de grondwet. Ondanks dat het land dus volgens hun eigen grondwet niet bij de NAVO wil of kan, zijn er wel Russische troepen op hun grondgebied aanwezig. Hoe neutraal kan je dan zijn? De Russische dreiging is in Moldavië aan de orde van de dag, en op veel verschillende manieren kwetsbaar. 

In het oosten van Europa, en dus ook in Moldavië, wordt een aantal onderwerpen anders belicht dan in het westen van Europa. Militaire dreiging, maar ook desinformatie, energiepolitiek en de macht van Russisch gas. Hier voelen we dat misschien in onze portemonnee. In Moldavië kunnen hogere prijzen leiden tot een hele grote aanslag op het besteedbare inkomen, tot grote protesten en tot destabilisatie van de positie van de regering. 

Het is aan de oostflank urgenter dan ooit om in oplossingen te denken. Wat doet de huidige regering in Moldavië allemaal om hun zeer kwetsbare positie tegen te gaan? En hoe kijkt de Europese Commissie naar de huidige ontwikkelingen? En kan Moldavië ook Nederlandse steun verwachten? 

Deze aflevering van De Oostflank focussen we ons op energiepolitiek. Geert Jan Hahn sprak een jaar lang met vele betrokkenen over de risico's die Moldavië zegt te lopen. President Sandu, oud-premier Gavrilita, de minister van defensie, de staatssecretaris van energie, een Nederlandse gashandelaar, demissionair premier Mark Rutte, de Nederlandse ambassadeur in Chisinau, de regeringsadviseur voor desinformatie, de enige havendirecteur van Moldavië en vele anderen schenen hun licht over hoe het kleine land in het zuidoosten van Europa vol gas afscheid probeerde te nemen van Russische energieafhankelijkheid. Geert Jan reisde ook zelf naar Moldavië en zag hoe het land vol trots een Europese trots organiseerde, met behulp van veiligheidsteams uit heel Europa, op vijf kilometer van de grens met het door Rusland geannexeerde Transnistrië.   

See omnystudio.com/listener for privacy information.