Van elkaar vervreemde zussen, na jaren herenigd. Een hoogbejaarde vrouw die eindelijk kan stoppen met werken. Zonder Klaas Zondervan waren deze ‘happy ends’ nooit gebeurd. Klaas is erfrechtelijk genealoog, wat wil zeggen dat hij speurt naar erfgenamen.

Inge Diepman en Joost Diks praten met hem over zijn werkterrein, dat de hele wereld beslaat en soms net zo moeilijk is als het zoeken naar een speld in een hooiberg. Maar een geslaagde zoektocht levert vaak mooie verhalen op, zoals blijkt uit het RTL4-programma ‘De Erfgenaam’, waaraan Klaas meewerkt. Ook Joost heeft zich verbonden aan een tv-programma over erfenissen, omdat hij graag kennis over het erfrecht wil delen. Alleen draaide ‘Waar is mijn erfenis?’ van SBS6 niet om het zoeken naar erfgenamen, maar om het oplossen van ruzies over nalatenschappen. We besluiten deze aflevering met een advies: zorg voor een duidelijk testament.

Inge Diepman en Joost Diks ontvangen Bregje Boelens, advocaat en mediator. De titel van deze aflevering, ‘Over scheiden en overlijden’, komt uit haar koker.

Bregje vertelt dat ook bij een echtscheiding het erfrecht van toepassing is. Als een van de ex-echtgenoten tijdens de scheidingsprocedure overlijdt, kan de achtergebleven voormalige partner in een aantal gevallen gewoon erven. Ook een levensverzekering kan aan hem of haar worden uitgekeerd. Mensen die hun huwelijk willen beëindigen, moeten daarom het volgende in hun oren knopen: pas als hun echtscheiding door de rechter is uitgesproken én is ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand, is ze definitief en kan de een niet meer van de ander erven. In de fase daarvoor kunnen ze maar op één manier voorkomen dat een ex-echtgenoot erft: zorgen voor een testament dat niets aan het toeval overlaat. Dat had ook de erven van André Hazes een flinke ruzie gescheeld.

Inge Diepman en mr. Joost Diks praten in deze aflevering met Maaike Steegmans. Deze expert op het gebied van familievermogens is een kantoorgenoot van Joost; samen werken ze regelmatig aan zaken rond nalatenschappen van vermogende families.

Het gebeurt binnen familiebedrijven bijvoorbeeld vaak dat experts op het gebied van het familie-, erf- en ondernemingsrecht langs elkaar heen werken, zodat de inhoud van een testament kan afwijken van de statuten van de BV. Een voorbeeld daarvan is een familielid dat volgens een testament aandelen kan verkrijgen en volgens de statuten niet. Ook kan het voortbestaan van een familiebedrijf in gevaar komen, als de opvolging niet tijdig is geregeld. Een beheerfiguur als rechtsfiguur bestaat niet in het Nederlands wetboek.

Maaike vertelt over de STAK als alternatief en over haar missie: ze adviseert aan de hand van haar promotie-onderzoek hoe families het afwikkelen van nalatenschappen en het benoemen van opvolgers soepel en harmonieus kunnen laten verlopen.

In deze aflevering ontvangen presentatrice Inge Diepman en erfrechtadvocaat mr. Joost Diks Frank Theunissen. Als relatiemanager van Artsen zonder Grenzen begeleidt hij donateurs die zijn organisatie hebben opgenomen in hun testament, of overwegen om dat te doen. Zij willen ook na hun dood iets betekenen voor een ander, vandaar dat ze kiezen voor een goed doel als erfgenaam. Als een erflater geen kinderen heeft, verloopt de afwikkeling van een erfenis of legaat meestal probleemloos. Dat is anders als er kinderen in het spel zijn; als zij van het goede doel niets afweten kan dat zorgen voor conflicten. Ouders, práat over uw plannen, is dan ook het advies van Frank.

Ook Joost heeft een tip: vermeld bij onzekerheid over de ontwikkeling van uw vermogen in uw testament bij legaten geen bedragen maar percentages. Ook de Oostenrijkse erfgename, die haar miljoenen weggeeft omdat ze het oneerlijk vindt dat ze geen erfbelasting hoeft te betalen, komt in deze aflevering voorbij.

Inge Diepman en mr. Joost Diks vertellen waarom het erfrecht nu ‘hot’ is. Er is veel media-aandacht voor ruzies rond de erfenissen van BN’ers en de tv-programma’s ‘Waar is mijn erfenis?’ (SBS6) en ‘De Erfgenaam’ (RTL4) droegen ook bij aan de belangstelling. Daarnaast is het erfrecht zelf onderwerp van discussie. Door het letterlijk toe te passen, kunnen daders erven van hun slachtoffers, zoals het geval was bij de Beuningse martelmoord en de Gifmoord. Maar te veel ruimte voor interpretatie binnen het erfrecht kan ook problemen opleveren. Dat blijkt uit het voorbeeld dat Joost behandelt, waarin een testament op verschillende manieren kon worden uitgelegd en daardoor rechters de nodige hoofdbrekens bezorgde. De Hoge Raad oordeelde vervolgens met een bijna filosofisch arrest.

In serie 3, aflevering 10 bespreken Joost en Inge de executeur van de nalatenschap. Hoe zit het ook alweer met de sterren van de executeur? Welke bevoegdheden hebben de verschillende soorten executeurs? Wanneer kan de executeur ontslagen worden? Hoe zit het met de executeur-afwikkelingsbewindvoerder?

Het betrof twee zussen en een broer die door hun vader als erfgenamen zijn benoemd. De broer is bovendien tot executeur-afwikkelingsbewindvoerder benoemd. Op verzoek van een zus wordt de broer door de kantonrechter ontslagen als executeur. De Hoge Raad moest oordelen of dit ontslag alleen zag op de hoedanigheid van de broer als executeur of dat de broer ook als afwikkelingsbewindvoerder was ontslagen.
Ook wordt het nihilbeding besproken. Ex-echtgenoten kunnen met het oog op de echtscheiding in een convenant afspreken dat zij af zullen zien van partneralimentatie. Een dergelijke afspraak wordt ook wel het ‘nihilbeding’ genoemd. Kan deze afspraak om af te zien van partneralimentatie na een echtscheiding ook al eerder in huwelijksvoorwaarden worden gemaakt?
Echtgenoten hebben in hun huwelijkse voorwaarden afgesproken dat zij na een eventuele echtscheiding geen partneralimentatie verschuldigd zijn. De vraag waarover de Hoge Raad moest oordelen was of deze afspraak al bij het aangaan van het huwelijk kon worden gemaakt.
Familie- en erfrechtadvocaat Joost Diks bespreekt met Inge Diepman de twee uitspraken van de Hoge Raad en de rechtsregels die hieruit voortvloeien.

In serie 3, aflevering 9 bespreken Joost en Inge allereerst de toepasselijkheid van de faillissementswet op de vereffening van een nalatenschap en meer in het bijzonder, het fixatiebeginsel. Artikel 4:218 lid 5 BW verklaart de faillissementswet voor zoveel mogelijk van toepassing op de vereffening van de nalatenschap. Geldt dit ook voor het in het faillissementsrecht geldende fixatiebeginsel, inhoudende dat de rentes na het uitspreken van een faillissement niet meer doorlopen?

Twee kinderen hebben een vordering op de nalatenschap van hun moeder uit hoofde van de vaderlijke erfdelen. Over deze vorderingen liep rente. Bij de vereffenaar van de nalatenschap van moeder rijst de vraag of deze rentes doorlopen of dat het fixatiebeginsel, zoals in het faillissementsrecht geldt, van overeenkomstige toepassing is op de vereffening van de nalatenschap. De Hoge Raad gaf antwoord op deze vraag.
Daarnaast komt het alsof-beding in huwelijkse voorwaarden aan bod. Echtgenoten kunnen in hun huwelijkse voorwaarden afspreken dat zij bij een echtscheiding met elkaar zullen verrekenen alsof zij in gemeenschap van goederen waren getrouwd. De vraag is of een dergelijk alsof-beding alleen ziet op de verrekening, of ook op de overige regels die gelden bij een huwelijksgoederengemeenschap.
Het betrof twee echtgenoten die onder huwelijkse voorwaarden zijn getrouwd en in deze voorwaarden een alsof-beding hadden opgenomen. Tijdens het huwelijk had de man uit zijn eigen middelen geïnvesteerd in het bedrijfspand van de vrouw, waarvoor hij na de echtscheiding een vergoeding vordert. Volgens de man kon hij namelijk dankzij het alsof-beding een beroep doen op de regeling van de vergoedingsrechten die we kennen bij de huwelijksgoederengemeenschap. De Hoge Raad moest hierover oordelen.
Familie- en erfrechtadvocaat Joost Diks bespreekt met Inge Diepman de twee uitspraken van de Hoge Raad en de gevolgen hiervan voor de rechtspraktijk.

In serie 3, aflevering 8 bespreken Joost en Inge de vereffening van de nalatenschap en meer in het bijzonder het rechtsmiddel na een beslissing op verzet tegen de uitdelingslijst van de vereffenaar. Een door de rechtbank benoemde vereffenaar dient aan het einde van de vereffening rekening en verantwoording af te leggen en een uitdelingslijst te maken waarop de schulden van de nalatenschap staan die de vereffenaar gaat voldoen. Een schuldeiser kan hiertegen in verzet komen, waarna de kantonrechter hierop moet beslissen. Staat tegen de beslissing van de kantonrechter nog een rechtsmiddel open?

Door de vereffenaar is een uitdelingslijst opgesteld waartegen een schuldeiser verzet aantekende. De kantonrechter wees dit verzet af. De schuldeiser ging tegen deze beslissing in hoger beroep bij het gerechtshof. De Hoge Raad moest oordelen of dit wel de aangewezen route was of dat de schuldeiser in plaats van hoger beroep, cassatie had moeten instellen.

Ook bespreken Joost en Inge het meerderjarigenbewind. Als een meerderjarige niet in staat is zijn financiën te beheren, kan de rechter een bewindvoerder benoemen die de geldzaken regelt. Degene wiens goederen onder bewind worden gesteld, kan aangeven wie hij graag als bewindvoerder wenst. Dient de rechter met deze wens rekening te houden?

Het betrof een vrouw van wie de goederen onder bewind zijn gesteld. Door de rechter waren al vijf verschillende bewindvoerders benoemd. Telkens werd wegens de slechte communicatie tussen de vrouw en de bewindvoerder de samenwerking beëindigd. De vrouw verzoekt hierna de rechter een door haar aangewezen bewindvoerder te benoemen. Na afwijzing van dit verzoek, moest de Hoge Raad oordelen of ten onrechte geen rekening is gehouden met de voorkeur van de vrouw.

Familie- en erfrechtadvocaat Joost Diks bespreekt met Inge Diepman de uitspraken van de Hoge Raad en de rechtsregels die hieruit voortvloeien.