«Μοιράσου τον δρόμο». Πότε είδατε ή ακούσατε αυτή την καμπάνια στην τηλεόραση, το ραδιόφωνο, στα social media; Με τόσα τροχαία ατυχήματα και νεκρούς στην άσφαλτο θα έπρεπε αυτή η φράση να μας έχει γίνει βίωμα. Κι όμως δεν υπάρχει πουθενά.

«Δεν έχουμε κουλτούρα να μοιραζόμαστε τίποτα (…) Παρατηρείται έλλειψη σεβασμού από τους οδηγούς ΙΧ προς τα οχήματα μικροκινητικότητας (ποδήλατα, πατίνια ηλεκτρικά ποδήλατα) αλλά και έναντι των πεζών, ηλικιωμένων, των αναπήρων. Κι αυτό οφείλεται σε τρεις λόγους: πολιτισμικούς, εκπαιδευτικούς και πολεοδομικούς» επισημαίνει ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Εκπαιδευτών Οδήγησης (ΠΣΕΟ) ο κ. Άρης Ζωγράφος, ένας άνθρωπος που δεν «μασάει» τα λόγια του αλλά λέει αλήθειες όσο πικρές κι αν είναι. Ο κ. Ζωγράφος, καλεσμένος του Μάνου Χαραλαμπάκη στο 31ο επεισόδιο της σειράς Podcast της Athens Voice «Μετακινήσου αλλιώς» μιλάει για την έλλειψη ενσυναίσθησης και την απουσία κουλτούρας συνύπαρξης στον δρόμο.

Τονίζει ότι δεν «δεν έχουμε μάθει να συνυπάρχουμε» και «ούτε έχουμε μάθει να βλέπουμε τους αναβάτες ποδηλάτου ή πατινιών ως ισότιμους χρήστες του δρόμου». Στηλιτεύει μάλιστα την στάση των αρμόδιων υπουργείων αλλά και των μεγάλων δήμων της Ελλάδας που δεν έχουν αναλάβει δράσεις και καμπάνιες για την συνύπαρξη ΙΧ και οχημάτων μικροκινητικότητας. Αναλύει επίσης τις πρωτοβουλίες του Πανελλήνιου Συνδέσμου Εκπαιδευτών Οδήγησης με στόχο να ενισχυθεί η κουλτούρα ενσυναίσθησης και συνύπαρξης στους αυριανούς οδηγούς.

Είμαστε… κολλημένοι σε κακές συνήθειες και στερεότυπα. Θεωρούμε –εσφαλμένα βέβαια– ότι όλα πρέπει να γίνονται με το αυτοκίνητο. Έχουμε την εντύπωση –λανθασμένα ξανά– ότι ένα τραπεζικό στέλεχος ή ένας αναλυτής μετοχών πρέπει να κάνει τις μετακινήσεις του αποκλειστικά με αυτοκίνητο και μάλιστα με ένα ακριβό μοντέλο. Δεν είναι όμως έτσι.

Στο 30ο επεισόδιο του Podcast «Μετακινήσου αλλιώς» ο καλεσμένος του Μάνου Χαραλαμπάκη, ο αναλυτής μετοχών στη χρηματιστηριακή εταιρεία «Ν.Χρυσοχοΐδης», Λάμπης Μιχαλόπουλος εξηγεί ότι δεν είναι δύσκολο να μετακινηθούμε αλλιώς. Απλώς πρέπει να το πάρουμε απόφαση. Μία απεργία ήταν αυτή που ώθησε τον Λάμπη Μιχαλόπουλο να αλλάξει συνήθειες μετακίνησης. Μέσα μαζικής μεταφοράς δεν λειτουργούσαν, δεν ήθελε να υποφέρει με το ΙΧ του στο μποτιλιάρισμα και έτσι «πήρα το ποδηλατάκι μου και μέσα σε 30 λεπτά είχα πάει από τη Ν.Φιλαδέλφεια μέχρι τη Σοφοκλέους όπου δουλεύω» λέει χαρακτηριστικά. Εδώ και δύο χρόνια χρησιμοποιεί το ποδήλατο ή το Μετρό για να πάει στη δουλειά του. Αυτοκίνητο χρησιμοποιεί μόνο όταν έχει κάποια έξτρα δουλειά. Προτρέπει δε τους πολίτες που συνεχίζουν να είναι εξαρτημένοι από τους τέσσερις τροχούς να δοκιμάσουν μία μετακίνηση με ποδήλατο. Γρήγορα, σημειώνει, θα αντιληφθούν ότι σε ώρες αιχμής «με το ποδήλατο κινείσαι πιο γρήγορα απ’ όλους όσους μετακινούνται εκείνη την ώρα στον δρόμο». Θα συνειδητοποιήσουν επίσης πως «το ποδήλατο σού προσφέρει την ελευθερία που υπόσχονται όλες οι διαφημίσεις αυτοκινήτου. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου ότι όλες αυτές οι διαφημίσεις αυτοκινήτου δεν είναι γυρισμένες σε δρόμο με κίνηση και μποτιλιάρισμα». Λοιπόν, τι λέτε; Θα μετακινηθείτε αλλιώς;

Ποιο είναι το εκλεκτικιστικό κτίριο που ξεχωρίζει κοντά στα γραφεία της Athens Voice; Πού είναι το παλιό σπίτι του Αυστριακού πρέσβη στην ίδια γειτονιά; Tην 7όροφη πολυκατοικία της οδού Ναυαρίνου, του μοντέρνου κινήματος του 1930, τη γνωρίζετε; Αν δεν περπατήσετε, όλα τα παραπάνω αρχιτεκτονικά στολίδια δεν θα τα γνωρίσετε.

Το Podcast «Μετακινήσου αλλιώς», στο 29ο επεισόδιο, «παντρεύει» πολιτισμό και βιώσιμη κινητικότητα. Η καλεσμένη του Μάνου Χαραλαμπάκη, η αρχαιολόγος και συντονίστρια της Monumenta της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρεία για την προστασία της φυσικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, κ. Ειρήνη Γρατσία μας εξηγεί ότι αν περπατάμε –και δεν επιμένουμε να μετακινούμαστε με αυτοκίνητο– θα δούμε την πόλη και τη γειτονιά μας αλλιώς. Θα παρατηρήσουμε, όμορφα κτίρια, αρχιτεκτονικά στολίδια, θα μάθουμε περισσότερα για την ιστορία τους. «Να περπατάμε γιατί ομορφαίνει η ζωή μας. Περπατάμε και βλέποντας τα κτίρια, καθώς στεκόμαστε, ομορφαίνει η ζωή. Μας κάνει συμμέτοχους στο να προστατεύσουμε την πόλη» σημειώνει η κ. Γρατσία. Και συμπληρώνει πως αν τα μέλη της Monumenta δεν περπατούσαν, αν δεν είχαν διανύσει δεκάδες χιλιόμετρα στην Αθήνα δεν θα είχαν καταφέρει να καταγράψουν 11.000 κτίρια ούτε να διασώσουν πολλά απ’ αυτά από την κατεδάφιση.

Με γλαφυρές περιγραφές η Ειρήνη Γρατσία μας ξεναγεί και μας «ταξιδεύει» σε ενδιαφέροντα κτίρια που συνήθως τα προσπερνάμε όταν κινούμαστε γρήγορα με το ΙΧ. «Τα κτίρια δεν είναι αθέατα. Αλλά αν δεν τους αφιερώσεις χρόνο, γίνονται...αθέατα. Είναι σημαντικό να περπατήσεις και να ανακαλύψεις».

Όταν οδηγούμε, μοιραζόμαστε τον δρόμο; Μήπως νομίζουμε ότι πρέπει πάντα οι άλλοι να μας παραχωρούν προτεραιότητα; Διευκολύνουμε τα μέσα μαζικής μεταφοράς; Και επίσης τα λεωφορεία προσέχουν τους ποδηλάτες; Σε όλα τα παραπάνω, δηλαδή στη σημασία της αρμονικής συνύπαρξης των οχημάτων στον δρόμο αλλά και για την αναγκαιότητα να «μπαίνουμε στη θέση του άλλου» απαντούν ο Τάκης Ξουρής, επιχειρησιακός διευθυντής του Cycling Greece, του φορέα που έχει αναλάβει την αναβίωση του Διεθνούς Ποδηλατικού Γύρου Ελλάδας και ο Σταμάτης Κόνδυλας οδηγός λεωφορείων, ποδηλάτης. Οι δύο καλεσμένοι του Μάνου Χαραλαμπάκη στο 28ο επεισόδιο του του Podcast της Αthens Voice «Μετακινήσου αλλιώς» μίλησαν για το καινοτόμο βιωματικό σεμινάριο που πραγματοποιήθηκε προ ημερών σε αμαξοστάσιο του ΟΣΥ, όπου οδηγοί λεωφορείων μπήκαν στη θέση ποδηλατών.

«Στο πλαίσιο των πρόδρομων δράσεων του Διεθνούς Ποδηλατικού Γύρου Ελλάδος του «ΔΕΗ Tour of Hellas» «προτείναμε να γίνει αυτό το βιωματικό σεμινάριο στους οδηγούς λεωφορείων και τρόλεϊ. Στόχος ήταν να νιώσουν πώς είναι πραγματικά να περνάει ένα μεγάλο λεωφορείο δίπλα από έναν ποδηλάτη. Oι οδηγοί των αυτοκινήτων δεν μπορούν να κατανοήσουν πώς είναι να περνάς - έχοντας ένα μεγάλο και πιο βαρύ όχημα και με μεγάλη ταχύτητα - δίπλα από ένα όχημα, όπως το ποδήλατο που κινείται με την ανθρώπινη δύναμη» εξηγεί ο Τάκης Ξουρής. Από την πλευρά του ο Σταμάτης Κόνδυλας - που είναι και ιδρυτής της ομάδας ποδηλατοβόλτες φίλων, παρουσιαστής της εκπομπής ΠΟ.ΦΙ time – σημειώνει ότι στο σεμινάριο συμμετείχαν «εκπαιδευόμενοι οδηγοί λεωφορείων που αύριο θα βγουν στον δρόμο. Κάτι πολύ σημαντικό».

Παράλληλα, ο Τάκης Ξουρής που είναι και αθλητής ποδηλασίας επισημαίνει την ανάγκη εκπαίδευσης των οδηγών ΙΧ πάνω σε θέματα συμπεριφοράς απέναντι σε άλλους οδηγούς, όπως οι ποδηλάτες. «Πολλές φορές ακούμε να μας λένε, «ανέβα στο πεζοδρόμιο, ο δρόμος δεν είναι για τα ποδήλατα. Δυστυχώς στην Ελλάδα είμαστε πολύ πίσω στην εκπαίδευση των οδηγών σε θέματα συμπεριφοράς».

Τα παιδιά θέλουν μία πόλη όπου οι πεζοί, οι πολίτες με αναπηρία, οι ποδηλάτες, οι γονείς με παιδικά καρότσια δεν θα κινδυνεύουν από τις υψηλές ταχύτητες των ΙΧ και από τα παρκαρισμένα οχήματα. Το πολύ ελπιδοφόρο είναι μάλιστα πως οι μαθητές δεν μένουν άπραγοι. Διεκδικούν με πράξεις μία βιώσιμη πόλη.

Στο 27ο επεισόδιο του Podcast της Αthens Voice «Μετακινήσου αλλιώς» καλεσμένοι του Μάνου Χαραλαμπάκη είναι ο φιλόλογος και μέλος της πρωτοβουλίας «ΠΕΖΗ» Βαγγέλης Δήμας και τρεις μαθήτριες Γ’ Λυκείου, η Βάσω Μαγκλάρα, η Αγγελική Φουρκιώτη και η Φρίντα Λάτα όλοι από την ομάδα Οδικής Ασφάλειας και προσβασιμότητας που έχουν δημιουργήσει στο 1ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας.

Σ’ αυτό το διαφορετικό επεισόδιο οι μαθήτριες περιγράφουν τις δράσεις οδικής ασφάλειας στη γειτονιά τους. Εξηγούν δηλαδή πώς μοιράζοντας φυλλάδια ή κρατώντας πλακάτ, ευαισθητοποιούν τους πολίτες για τη Βιώσιμη Κινητικότητα και την προσβασιμότητα και προσπαθούν να πείσουν τους οδηγούς ΙΧ να ελαττώσουν τις υψηλές ταχύτητες μέσα στην πόλη. Η Βάσω Μαγκλάρα αισιοδοξεί πως παρόλο που υπάρχουν κάποιες αρνητικές αντιδράσεις από οδηγούς ΙΧ «δεν πτοούμαστε γιατί θεωρούμε ότι και η μικρή πινελιά που βάζουμε ως ομάδα θα προσφέρει κάτι». Αυτό τονίζει και ο κ. Δήμας -που είχε και την ιδέα για τη δημιουργία της ομάδας- έγοντας ότι οι δράσεις πιάνουν τόπο «αφού οι μαθήτριες αποτελούν παράδειγμα για τους μικρότερους μαθητές και όχι μόνο».

Το ξέρετε ότι τα ΙΧ αυτοκίνητα συμβάλλουν σημαντικά όχι μόνο στην αέρια ρύπανση μίας πόλης αλλά και στην αύξηση της θερμοκρασίας της; Κι αυτό διότι παράγουν θερμότητα. Το ξέρετε, αλλά δεν του έχετε δώσει τόσο σημασία. Όσο πιο επιβαρυμένη είναι μία περιοχή από έντονο μποτιλιάρισμα, τόσο υψηλότερη είναι η θερμοκρασία. Nα γιατί η Αθήνα μετατρέπεται σε… καμίνι! Όλα τα παραπάνω τα εξηγεί με εύληπτο τρόπο στον Μάνο Χαραλαμπάκη και στο 26ο επεισόδιο του Podcast της Αthens Voice «Μετακινήσου αλλιώς», ο καθηγητής στον Τομέα Φυσικής Περιβάλλοντος του ΕΚΠΑ Κωνσταντίνος Καρτάλης, μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κλιματική Αλλαγή.

Στο κέντρο της Αθήνας, επισημαίνει, ο καθηγητής «έχεις μία τιμή που λέει ότι η θερμότητα που παράγεται είναι 100w ανά τ.μ. Είναι μία ποσότητα που χαρακτηρίζει την πυκνότητα της πόλης, το κτιριακό της απόθεμα, την πυκνότητα των δρόμων και την κυκλοφορία. Όμως, όταν πάμε στον Κηφισό, το 100% αυτής της ποσότητας παράγεται μόνο από τον δρόμο. Από την κυκλοφορία των οχημάτων σε ώρα αιχμής. Στην Κηφισίας, παράγεται το 60% αυτής της ποσότητας και στη Συγγρού το 70%». Όπως προσθέτει και πολλές δευτερεύουσες λεωφόροι έχουν αυξημένη παραγωγή θερμότητας διότι η κίνηση οχημάτων είναι μεγάλη και τα αυτοκίνητα μένουν περισσότερη ώρα στον δρόμο. Υπογραμμίζει πόσο αναγκαίο είναι να περιορίσουμε τη χρήση ΙΧ και να πάμε σε ένα «καλύτερο δίκτυο μέσων μαζικής μεταφοράς» για να έχουμε «πράσινες» και πιο «δροσερές» πόλεις. Από… προχθές , λέει, «θα έπρεπε να σχεδιάζουμε πώς θα συμπληρώσουμε τη γραμμή 4 του Μετρό, για το 2035-2040. Η Αθήνα δεν θα αντέξει το φορτίο των αυτοκινήτων αλλά και το πληθυσμιακό, χωρίς ισχυρό, αναπτυγμένο δίκτυο ΜΜΜ». Μιλάει ακόμη για τη σημασία ένταξης του ποδηλάτου στην Αθήνα, αλλά και για πόλεις όπως η Βαρκελώνη και το Παρίσι που προώθησαν σχέδια περιορισμού των αυτοκινήτων τα οποία τήρησαν ευλαβικά.

Στο 25ο επεισόδιο του Podcast της Αthens Voice «Μετακινήσου αλλιώς», καλεσμένος του Μάνου Χαραλαμπάκη, είναι ο καθηγητής στον τομέα θερμότητας της Σχολής Μηχανολόγων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ), διευθυντής του Εργαστηρίου Θερμικών Διεργασιών, Σωτήριος Καρέλλας, ο οποίος πηγαίνει καθημερινά στην Πολυτεχνειούπολη με το ποδήλατό του. Στην Ελλάδα και την Αθήνα της αυτοκινητοκεντρικής κουλτούρας ναι, είναι είδηση, και αξίζει να αναδειχθεί όταν ένας καθηγητής μετακινείται αλλιώς, με ποδήλατο, και δίνει το παράδειγμα για ένα καλύτερο περιβάλλον σε διδάσκοντες και φοιτητές. Ο κ. Καρέλλας περιγράφει πώς έβαλε το ποδήλατο στην καθημερινότητά του προ ετών, μ’ ένα «σπαστό», με στόχο να μειώσει το περιβαλλοντικό του αποτύπωμα στην πόλη και πώς πλέον το έχει καθιερώσει ως το βασικό μέσο μετακίνησης. «Τις περισσότερες φορές πηγαίνω με το ποδήλατο στην Πολυτεχνειούπολη παρά με αυτοκίνητο». Επισημαίνει δε πως η μετακίνηση με ποδήλατο είναι και μέρος της δουλειάς του. «Διδάσκω το μάθημα «ενέργεια και περιβάλλον». Ε, λοιπόν, θεωρώ ότι θα έπρεπε κι εγώ να κάνω πράξη όλα αυτά που λέμε στους φοιτητές μας για μείωση του ανθρακικού μας αποτυπώματος, για βιώσιμο μέλλον». Μιλάει για τα πολλαπλά οφέλη του ποδηλάτου, στο περιβάλλον, την υγεία και την οικονομία αλλά και για το πώς το EΜΠ, ως μέλος του δικτύου των «πράσινων» campus έχει εντάξει το ποδήλατο σ’ αυτή την προσπάθεια. Όσο για τη συμβουλή που δίνει σε καθηγητές ή φοιτητές που θέλουν να μετακινηθούν με ποδήλατο αλλά διστάζουν, αυτό που προτείνει είναι «να ξεκινήσουν σιγά σιγά να ποδηλατούν. Να αρχίσουν από μία μικρή απόσταση, ή να βάλουν το ποδήλατο μέσα στο Μετρό και να κάνουν συνδυαστικά τη μετακίνηση», να αποφεύγουν δρόμους ταχείας κυκλοφορίας».

Στο 24ο επεισόδιο του Podcast της Athens Voice «Μετακινήσου αλλιώς», καλεσμένη του Μάνου Χαραλαμπάκη, είναι η κ. Χριστιάνα Πειρασμάκη, αντιπρόεδρος του εθελοντικού οργανισμού για το αστικό περιβάλλον Ecocity, ο οποίος διοργανώνει συστηματικά τα τελευταία χρόνια την εκστρατεία οικολογικής μετακίνησης Εcomobility. Η κ. Πειρασμάκη μιλάει για την αξία και τη σημασία της εκστρατείας Ecomobility, που απευθύνεται σε μαθητές Γ' Γυμνασίου και τους δίνει βήμα να διεκδικήσουν μετακινήσεις με λιγότερο αυτοκίνητο στις πόλεις και τις γειτονιές τους αλλά και να προτείνουν λύσεις για ένα καλύτερο περιβάλλον.

Όπως επισημαίνει, το Ecomobility «είναι μία εκστρατεία που με μοχλό τους μαθητές κινητοποιεί ολόκληρες τοπικές κοινωνίες. Τα παιδιά προτείνουν λύσεις στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Εκεί είναι η μαγεία του όλου πράγματος. Οι μαθητές είναι η κινητήριος δύναμη για να συζητήσει η κοινωνία με τις αρχές, να υλοποιήσουν αλλαγές, να ακούσουν ευφάνταστες προτάσεις. Οι μαθητές υπαγορεύουν τον τρόπο που θέλουν να είναι οι πόλεις τους αύριο. Υπαγορεύουν την πόλη του αύριο».

Η αντιπρόεδρος του Ecocity αισιοδοξεί πως τα παιδιά μπορούν να φέρουν την αλλαγή στις πόλεις. Στο πλαίσιο του Ecomobility, που έχει και τη μορφή διαγωνισμού, «oι μαθητές οργανώνουν δράσεις στις πόλεις τους, όπως ποδηλατοδρομίες. Πηγαίνουν στα καφενεία με ερωτηματολόγια και συζητούν με τους μεγαλύτερους. Όλο αυτό είναι μία ζύμωση της τοπικής κοινωνίας».

Το πολύ ελπιδοφόρο, υπογραμμίζει, είναι πως αρκετές από τις προτάσεις των παιδιών υλοποιούνται! Όπως έγινε στα Γιαννιτσά με τους ποδηλατόδρομους. «Ήταν πρόταση των μαθητών. Και μάλιστα ζητούσαν πολύ συγκεκριμένο δίκτυο». Και ένα άλλο παράδειγμα ήταν η αναμόρφωση του Κέντρου της Καλαμάτας την οποία είχαν ζητήσει προ ετών από τον Δήμαρχο και πάλι οι μαθητές.

Περισσότερα για την εκστρατεία οικολογικής μετακίνησης Ecomobility στο www.ecomobility.gr