Janusz Korczak (1878-1942) was een Pools-Joodse kinderarts die zijn leven wijdde aan kinderen zonder rechten. In zijn weeshuis in Warschau richtte hij een kinderparlement en kinderrechtbank op – waar ook hijzelf werd aangeklaagd. Al in 1919 formuleerde hij drie grondrechten voor kinderen, zeventig jaar vóór het VN-Kinderrechtenverdrag.

In dit gesprek vertelt Arie de Bruin, voorzitter van de Nederlandse Korczak Stichting, over het leven en gedachtegoed van deze bijzondere pedagoog – en waarom zijn ideeën juist nu zo actueel zijn.

Arie de Bruin is voorzitter van de Nederlandse Korczak Stichting. Hij was 45 jaar werkzaam in het onderwijs: als onderwijzer, directeur van een basisschool, leraar pedagogiek aan de pabo en locatiedirecteur. In 1985 kwam hij voor het eerst in aanraking met het werk van Korczak via het boek Hoe houd je van een kind? – een ontmoeting die hij beschrijft als 'thuiskomen'. Sindsdien zet hij zich in voor het verspreiden van Korczaks gedachtegoed.

Boeken van Janusz Korczak

• Korczak, J. (2010). Hoe houd je van een kind. Het kind in het gezin. Amsterdam: Uitgeverij SWP. (Vertaling en bewerking R. Görtzen)
• Korczak, J. (2007). Het recht van het kind op respect. Amsterdam: Uitgeverij SWP. (Vertaling en bewerking R. Görtzen)
• Korczak, J. (2012). De republiek der kinderen. Amsterdam: Uitgeverij SWP. (Vertaling en bewerking R. Görtzen)

Over Korczak

• Berding, J. (2020). Janusz Korczak: Educating for Justice. Springer.
• Lifton, B.J. (2005). The King of Children: The Life and Death of Janusz Korczak. American Academy of Pediatrics.

Artikelen

• Stevens, L. & Stevens, M. (2025). 'Korczaks grondrechten in deze tijd: Vergelijk mij niet met anderen.' In: Korczak Jaarboek 2025: Het recht op de dag van vandaag. Janusz Korczak Stichting / Uitgeverij SWP.
• De Bruin, A. (2015). 'Janusz Korczak: inspirator voor mensen in het onderwijs.' NIVOZ. nivoz.nl
• Berding, J. 'Janusz Korczak en de wet van respect.' NIVOZ. nivoz.nl

Websites

• Janusz Korczak Stichting Nederland: korczak.nl
• Korczak Digital Repository (internationaal archief): korczak.ckc.uw.edu.pl

"In de opvoeding zal blijken of wij genoeg van de wereld houden."

Op 4 december is het precies 50 jaar geleden dat Hannah Arendt overleed. Een bijzonder moment om stil te staan bij een denker wier ideeën over onderwijs actueler zijn dan ooit.

Ter gelegenheid van deze sterfdag maakte Jan Jaap Hubeek een podcast met twee belangrijke Nederlandse Arendt-kenners:

Joop Berding – auteur van meerdere boeken over Arendt, waaronder Het gepassioneerde leven van Hannah Arendt. Hij publiceerde daarnaast veel over opvoeding en onderwijs. Zijn kennismaking met Arendt, bijna 25 jaar geleden, noemt hij 'transformatief'.

Hanke Drop – hogeschoolhoofddocent aan Hogeschool Utrecht, werkzaam bij het lectoraat Normatieve Professionalisering. Ze is actief in liberal arts onderwijs en gefascineerd door Arendts grensoverschrijdende manier van denken.

Samen spraken we over liefde voor de wereld, de school als tussenruimte, en de vraag die we te weinig stellen: waartoe leiden we eigenlijk op?

Aan bod komen onder andere:

*Amor mundi – de liefde voor de wereld als pedagogische opdracht

*Nataliteit – kinderen als nieuwkomers die we moeten toerusten, niet vormen naar ons beeld

*De school als tussenruimte – tussen de privésfeer van het gezin en de publieke wereld

*De tafel van de wereld – hoe verschillende perspectieven in de klas samenkomen

*De waartoe-vraag – waarom we niet alleen moeten vragen 'wat werkt?', maar 'waartoe?'

"Verantwoordelijkheid is een heel belangrijk pedagogisch begrip. De zorg voor kinderen betekent ook dat je heel actief inzet om hen iets te leren. We kunnen kinderen niet zomaar aan henzelf overlaten. Het is veel meer een 'wijzen op', een 'verwijzen naar' de dingen die wij als volwassen generatie door willen geven." — Joop Berding

*Hannah Arendt, Tussen verleden en toekomst (met daarin 'De crisis in de opvoeding')

*Hannah Arendt, Vita Activa / De menselijke conditie

*Joop Berding, zijn werk over Arendt: https://joopberding.com/arendt/

*Pedagogische Canon op NIVOZ: Hannah Arendt en de school als tussenruimte: https://nivoz.nl/nl/hannah-arendt-en-de-school-als-tussenruimte-onderwijs-is-er-niet-om-de-wereld-te-verbeteren-maar-om-cultuur-door-te-geven

In deze aflevering van de Meesterwerk podcast zijn Alette Baartmans (directeur Education Warehouse) en Emily Fernan (hoofd Intern Leermiddelen Fonds bij VOcampus) te gast. Ze spreken over hoe scholen meer regie kunnen krijgen over hun leermiddelen.

Ze bespreken de complexiteit van de leermiddelenmarkt, waar scholen vaak gevangen zitten in contracten met boeteclausules en weinig zicht hebben op het totale aanbod. Baartmans licht toe hoe Education Warehouse een transparante catalogus ontwikkelt die scholen helpt bij het maken van weloverwogen keuzes. Fernand deelt hoe VOcampus door anders aan te besteden directe relaties met uitgevers aangaat, waardoor docenten meer vrijheid krijgen om leermiddelen te kiezen die passen bij hun onderwijsvisie.

Centraal staat de zoektocht naar congruentie: hoe leermiddelen kunnen aansluiten bij de pedagogische visie van scholen, zonder dat budgetten en contracten de doorslag geven. Ook de komst van NEON als coöperatieve aanbieder komt aan bod als belangrijk signaal dat de markt in beweging is.