Nhà văn Dương Thanh Biểu sinh ra và lớn lên trên quê hương xứ Nghệ, mảnh đất giàu truyền thống cách mạng và hiếu học. Đang học cấp 3 ở quê nhà, theo tiếng gọi của Đảng, Dương Thanh Biểu gác bút nghiên, lên đường nhập ngũ. Khi đất nước hòa bình, ông theo học ngành tư pháp và trở thành người lãnh đạo cấp cao trong ngành kiểm sát. Sự nghiệp văn chương đến với ông như một sự hội ngộ giữa niềm đam mê với đầy ắp tư liệu, viết về những vấn đề nhức nhối mà xã hội đang quan tâm. Những năm gần đây, nhà văn viết nhiều về ký ức người lính, những năm tháng mà ông đã từng tham gia chiến đấu ở mặt trận phía Nam.

Cuộc sống muôn mầu nên số phận mỗi con người không ai giống ai. Nhân vật cô gái Thúy trong câu chuyện xinh xắn, hiền lành, tốt bụng, học hành tử tế tưởng rằng sẽ gặp được nhiều may mắn, hạnh phúc. Trớ trêu thay, cuộc đời Thúy chịu biết bao điều đau khổ. Chị yêu Vinh hết lòng, dù biết anh mang bệnh tật nhưng vẫn muốn đến với anh. Vì tình yêu với Vinh, Thúy đã hi sinh cả tình cảm gia đình để trở thành vợ của anh. Cô hết lòng chăm sóc, cùng anh vượt qua bệnh tật nhưng cuối cùng chồng cô vẫn ra đi để lại nỗi đau khôn nguôi. Bé Ong trở là kết quả tình yêu giữa hai người, là nguồn sống và hi vọng tương lai của Thúy. Nhưng một lần nữa cuộc đời thật bất công khi bé Ong bị bệnh tự kỉ, kém phát triển so với những đứa trẻ khác. Bé Ong không thể hòa nhập cùng các bạn, cùng cộng đồng. Tình thương yêu với bé Ong đã giúp Thúy vươt qua nỗi đau thể xác và tinh thần giúp con khỏe mạnh. Tình yêu thương của người mẹ đã giúp cô vượt qua chê trách của nhà chồng, vượt qua sự dè bỉu của xã hội. Truyện ngắn không có những mâu thuẫn, lừa lọc mà đi vào nỗi đau đớn trong nội tâm của một người phụ nữ gặp nhiều bất hạnh. Chồng bạo bệnh qua đời, con gái thì mắc bệnh tự kỉ, gia đình nghị kị chê trách. Biết bao uất ức, chua sót, đau đớn dồn lên đôi vai Thúy. Đau đơn nhất là nhìn thấy đứa con dễ thương lại có tinh thần không bình thường. Những cái tát của bé Ong vào mặt mẹ có lẽ không đau bằng nỗi đau trong lòng cô. Truyện ngắn khiến người đọc, người nghe cảm thương cho một số phận, một hoàn cảnh gặp nhiều vất vả. Nhưng chỉ những ai gặp hoàn cảnh như Thúy mới thấu hiểu hết nỗi đau của cô. Truyện ngắn giàu cảm xúc khiến không ít người nhận ra rằng mình còn hạnh phúc hơn nhiều người khác như Thúy (Lời bình của BTV Hoàng Hiệp)

Có lẽ đối với hầu hết các độc giả văn học Việt Nam, Hồn Trương Ba da hàng thịt là một câu chuyện dân gian vô cùng quen thuộc. Vở kịch nổi tiếng cùng tên của Lưu Quang Vũ có thể xem là một sự viết lại/ viết tiếp của tác phẩm dân gian nổi tiếng trên. Như vậy, nếu coi câu chuyện dân gian Hồn Trương Ba da hàng thịt là một tác phẩm thượng bản thì Chuyện Trương Bốn của Nguyễn Toàn Thắng chính là hậu bản của hậu bản, là một kế thừa xuất sắc từ tác phẩm của Lưu Quang Vũ bởi Nguyễn Toàn Thắng vốn là một nhà viết kịch bản sân khấu với các tác phẩm thuộc nhiều thể loại: kịch lịch sử, kịch thiếu nhi, ca kịch, cải lương, chèo, hài kịch hiện đại, kịch lãng mạn…Có thể thấy, truyện ngắn của Nguyễn Toàn Thắng mang dấu ấn đậm nét của xã hội đương đại với những trò chơi online, đề tài dự án, điều hòa nhiệt độ, nghiên cứu viên, trưởng phỏng, trộm chó, nhạc jazz, đàn guitar, đầu gấu, đòi nợ thuê, con ông cháu cha…Một trong những chủ âm của truyện ngắn là chất giọng giễu nhại, hài hước, bắt đầu từ cái tên của nhan vật chính – Trương Bốn – như một sự chuyển dịch từ nhân vật nguyên mẫu Trương Ba trong truyện cổ dân gian. Một thế giới nửa hư nửa thực được tác giả dựng lên với bao xấu tốt đan xen lẫn lộn, khác hẳn với cách xây dựng nhân vật trong truyện dân gian truyền thống, bao giờ cũng chia hai phe thiện ác rõ ràng từ đầu đến cuối tác phẩm. Nguyễn Toàn Thắng có nhiều sáng tạo trong sự viết lại của mình, từ việc để Đế Thích là người luôn luôn thua cuộc trong mỗi ván cờ, cho tới việc để Trương Bốn chết là do trần gian có quá nhiều Trương Bốn nên phán quan bị nhầm, rồi việc Thiên Lôi đánh trượt Trương Bốn là do tay nghề quá kém, chỉ vì con ông cháu cha nên mới được giữ chức. Nếu như trong truyện dân gian, Trương Ba được quan phán quyết về ở với vợ của mình thì ở trong truyện ngắn của Nguyễn Toàn Thắng, Trương Ba cả đời được sống cùng lúc với hai bà vợ. Có thể xem đây là một cái kết “có hậu” mà cũng đầy sự hài hước theo một tinh thần hậu hiện đại. Tuy thế, cũng có thể nhận ra những thông điệp khác mà tác giả gửi gắm, như lời khuyên ở hiền gặp lành, chuyện cư xử ở đời, những chỉ trích, phê phán kín đáo của tác giả về những thói hư tật xấu trong xã hội đương thời. Tác phẩm được viết bằng một văn phong dí dỏm với nhịp điệu nhanh, các tình tiết sự kiện chuyển động liên tục khiến người đọc cảm nhận được sự mới mẻ và bị cuốn hút từ đầu đến cuối truyện ngắn này.

Nhân vật chính của truyện tên là Vui nhưng không như cái tên, cuộc đời cô không vui, đó là những tháng ngày gắn với nỗi buồn, cô đơn ngập tràn. Mở đầu truyện ngắn “Lá mấn rơi ngoài sân”, chúng ta thấy cảnh tượng Vui quét lá, gom lá và chờ chị lao công đi qua nhà thu rác. Chờ để bỏ túi rác vào thùng, chờ để cho chị mấy vỏ lon, vỏ thùng các tông, chờ để nghe kể chuyện về mấy mẹ con chị lao công cuối ngày quây quần bên nhau. Bởi vì Vui buồn lắm, chồng đi làm trên huyện lâu lâu mới về, các con chị lần lượt đi học trên thành phố, mỗi mình Vui với căn nhà trống hoác, lạnh lẽo. Chi tiết ngày nào Vui cũng quét lá, vun lá ngoài sân, ngoài ngõ, sắp xếp cẩn thận từng đôi dép trước thềm, đôi bẩn quay mũi ra ngoài, đôi sạch quay mũi vào trong…cho chúng ta cảm giác trống trênh trong lòng cô, cô thèm hơi người, thèm không khí đầm ấm của gia đình, chồng con. Nhưng mỗi lần chồng Vui về nhà, không gây gổ chuyện này thì cũng châm chọc chuyện kia, trong mắt chồng Vui, cô như cái gai, vừa quê mùa, vừa luộm thuộm, không làm được việc gì ra hồn. Chi tiết chồng cô, trong bữa cơm đơn sơ, nhìn cái mâm nhôm lâu ngày không dùng gợn đầy vết gỉ xám ngoét, liền rút tờ giấy ăn lau vẫn không sạch, anh ta thở dài, không nói một tiếng, cả bữa cơm không buông đũa xuống mâm vì sợ bẩn cho chúng ta cảm giác ngột ngạt, đó như là một sự khinh bỉ, ghẻ lạnh mà chồng Vui dành cho cô. Vui như cái bóng, sợ sệt, xa cách mỗi khi chồng xuất hiện trong nhà,“ Vui không hỏi, không nói, chỉ răm rắp làm, lầm lụi làm, tránh né va chạm, nem nép mỗi lần chồng về..”. Ngay cả chuyện chồng vợ, Vui có cảm giác trống trải, xa cách, nằm cạnh chồng mà Vui “muốn khóc mà nước mắt không chịu chui ra. Vui muốn hờn trách mà không biết trách ai. Muốn buông trôi mà không biết trôi đi đâu. Đành trách mình không biết cách làm căn nhà thôi lạnh, không biết cách ủ tình vợ chồng nồng mặn. Chồng hẳn là cũng chán ghét lắm rồi”. Cuộc sống tẻ nhạt, lạnh lẽo, cô đơn bao trùm lên Vui khiến cho cô càng trở nên lặng lẽ, ít nói. Cô trò chuyện với cây mấn trước nhà, với đám lá trước mặt, rồi vun lại thành đống châm lửa đốt “ngọn lửa bén vài lá rồi tắt, Vui châm mẩu giấy khác, thêm vài lá cháy lem lem rồi cũng tắt, vài đốm tàn sót lại nhỏ dần thành sợi chỉ, tan dần thành khói, khói thốc vào mắt cay sè. Vui cười nhạo mình, phải lá khô mới cháy cơ mà…”. Nỗi cô đơn dâng đến ngập lòng với chi tiết ấy, Vui chuyện trò với đám lá cây, với ngọn khói, với những buổi chiều cô quạnh. Truyện gợi nỗi cảm thương sâu sắc, chia sẻ đến tận cùng nỗi buồn khổ, day dứt, khắc khoải, dằn vặt…Truyện gửi một thông điệp sâu sắc, hãy yêu thương người phụ nữ của gia đình, họ cần được tôn trọng, chở che bởi chính họ đã đem lại hơi ấm, tình yêu và sự hy sinh thầm lặng cho mỗi căn nhà, mỗi tổ ấm bình yên…

Câu chuyện hậu chiến với những nỗi đau còn sót lại đã không còn xa lạ trong văn chương. Nhưng với “Người mang thánh giá”, độc giả lại có cơ hội tiếp cận một đề tài cũ từ một góc nhìn mới mẻ hơn – góc nhìn của con gái kẻ tội đồ. Lớn lên trong giáo đường, nhân vật “tôi” mang thân phận của một đứa trẻ mồ côi với nhiều ấm ức, thiệt thòi. Đến khi trưởng thành, khi đã tỏ tường gốc tích, cô lại đối diện với một gánh nặng tâm lý khác khi cha ruột chính là một kẻ giết người… Mọi chuyện không được kể rõ ràng ngay từ đầu. Như thể nhân vật “tôi” có quá nhiều bối rối, không biết phải đối diện ra sao trước số phận của mình. Có quá nhiều băn khoăn mà giờ đây, chẳng thể nào được hồi đáp khi người trong cuộc đều ở dưới ba tấc đất. Có quá nhiều câu hỏi tại sao mà giờ đây, nhân vật chỉ có thể tự vấn trong mặc cảm tội lỗi mà thôi. “Người mang thánh giá” đã kể câu chuyện về cuộc chiến ở một khía cạnh dường như dễ bị bỏ qua nhất và dường như cũng sẽ có những khuất lấp riêng không dễ tỏ bày. Bên cạnh đó, truyện cũng “ghi điểm” ở khả năng khắc họa tâm lí, lối diễn đạt tinh tế, có chiều sâu. Bầu không khí tôn giáo của truyện cũng mở rộng đường biên liên tưởng cho mỗi độc giả về việc ai cũng phải mang cây thánh giá của cuộc đời mình. Và tình thương, của Thiên Chúa và cuộc đời, rồi sẽ cứu chuộc ta khỏi sự nhục nhã, đau khổ và cả oán thù.

Vẻ đẹp, sắc đẹp là món quà tạo hóa bạn cho phái nữ. Trái ngược với cái đẹp chính là xấu xí. Và thật bất hạnh, cô gái Bông được ông trời cho gương mặt thật oái ăm. Đôi mắt búp bê to long lanh của Bông càng khiến những nét xấu trên gương mặt trở nên nổi bật. Nào là cái mụn ruồi to bằng hạt ngô,cái cằm nhọn, mũi tẹt, má hóp. Gương mặt xấu xí khiến Bông thiếu tư tin, luôn rụt rè và khép mình trước cuộc sống. Cũng tưởng rằng cuộc đời cô sẽ trở thành bà cô già hoặc lấy một anh chàng dân nghèo nào đó rồi cũng bình yên qua ngày. Nhưng rồi cuộc gặp gỡ với chú Tài đã thay đổi cuộc đời cô gái quê mùa. Bông được chú giới thiệu tham gia chương trình “Biến hình” phẫu thuật thẩm mỹ cho những người xấu xí. Bông bỗng biến thành thiên nga, được công chúng, truyền thông săn đón. Nữ hoàng dao kéo Hoa Tulip cuốn vào cuộc sống kim tiền rồi trượt ngã trong vòng tay của vị đại gia giàu có. Clip quay cảnh quan hệ giữa Hoa Tulip bị tung lên mạng, cô gái trẻ nhục nhã ê chề lựa chọn cái chết để giải thoát cuộc đời mình. Vẻ đẹp chính là một ưu thế không nhỏ của con người trong cuộc sống. Vẻ đẹp tâm hồn, nội tâm cần có thời gian để cảm nhận còn vẻ đẹp ngoại hình thì chúng ta nhìn nhận ra ngay. Việc cô gái trẻ Bông tham gia phẫu thuật thẩm mỹ làm lại gương mặt xấu là ước mơ chính đáng. Cuộc phẫu thuật quá thành công, Bông từ vịt bỗng trở thành thiên nga, trở thành một Hotgirl được săn đón. Nhưng rồi Bông rơi vào mối quan hệ chân dài và đại gia. Với giọng văn chua chát pha lẫn đả kích, tác giả phơi bày mối quan hệ tình- tiền trong xã hội ngày nay. Những chiêu trò lăng xê các cô gái trẻ trên mạng xã hội cuối cùng mục đích là tạo ra mối quan hệ tình tiền giữa chân dài và đai gia. Truyện ngắn phơi bày góc khuất, mặt xấu của những chương trình livetrieam, cuộc thi, sự kiện sắc đẹp hiện nay. Mạng truyền thông có thể nâng bạn lên mây xanh nhưng cũng có thẻ vùi bạn xuống bùn đen. Những cái bẫy khó lường với nhiều người muốn đánh đổi nhan sắc lấy đồng tiền. Đằng sau vẻ hào nhoáng, sự nổi tiếng là nỗi cay đắng, tủi nhục của các cô gái trẻ. Uớc mơ làm đẹp, ước mơ thay đổi cuộc sống là nguyện vọng chính đáng của nhiều người như Bông. Nhưng họ cũng cần có sự tình táo để không trở thành nạn nhân khó thoát ra vũng bùn tội lỗi.

Há Khó Cho là tên một ngôi làng của người Mông ở vùng cao, trong đó có gia đình Hầu Mí Quả. Bố của Hầu Mí Quả là Hầu Mí Chơ, đã bỏ mẹ con Quả để đi ở cùng người phụ nữ khác, chắc là trẻ đẹp hơn. Cho đến khi bệnh nặng gần mất, ông mới tìm về nhà để mong được chết trong ngôi nhà gốc gác của mình. Nỗi bi phẫn, uất hận vẫn còn đè nặng trong lòng của mẹ Quả. Bản thân Quả cũng từng rất giận bố. Cho đến khi cái tin người yêu đi lấy chồng ngay sau đám tang bố Quả thì Quả không chịu được nữa, phải bỏ làng mà đi cho quên bớt những kỷ niệm buồn thương. Ba năm sau, Quả mới trở về, dắt thêm người vợ đang có chửa. Từ khi bố Quả qua đời, mẹ Quả vẫn chưa hề thực hiện phong tục làm ma khô vì còn quá giận chồng. Lần này trở về, điều canh cánh nung nấu trong lòng Quả là cần phải thực hiện công việc ấy, có như thế cả người đã khuất và người đang sống mới thực sự yên lòng. Quả còn xin ý kiến mẹ xem có mời người vợ lẽ của bố về dự hay không. Quả đã từng gặp cô ấy một lần trong ngày bố sắp mất, người phụ nữ ấy đã xách cái lồng có hai con gà trống đến trước cửa nhà Quả, rồi quay lưng vội vã đi ngay. Lần này, mẹ Quả đã đồng ý cho Quả đứng ra thực hiện làm ma khô rồi, có lẽ bà cũng nhận thấy Quả đã thực sự khôn lớn, trưởng thành. Những oán hận, buồn giận trong lòng mẹ Quả rồi cũng đến ngày tiêu tan. Và Quả càng thương mẹ nhiều hơn khi nhìn lưng bà mỗi ngày thêm còng xuống…Truyện ngắn của Đỗ Bích Thúy luôn thể hiện một cách sống động phong tục văn hóa, lời ăn tiếng nói của người Mông và gieo những tình cảm ấm áp khi kết thúc tác phẩm trong lòng mỗi người đọc

Mượn câu ca dao: “Văn chương phú lục chẳng thông/ Trở về làng cũ cho xong học cày” làm lời đề từ cho truyện ngắn “Đồng xanh”, nhà văn Ngô Khắc Tài bày tỏ tâm thế thong dong của người dân quê khi còn có một nơi chốn để trở về. Bằng lời văn dung dị, lối sử dụng phương ngữ tự nhiên, thành thục, tác giả đã kể một câu chuyện diễn ra trong một không gian làng mạc miền Tây Nam bộ thời hiện đại nhưng vẫn còn đó những con người chân quê gắn bó với đất đai, đồng ruộng. Cuộc sống tịnh tiến lên hiện đại, sự thay đổi, biến đổi của nhiều người dân quê, nhất là người trẻ là lẽ đương nhiên. Nhưng may thay đâu đó ruộng đất bỏ hoang, ở Tây Nam bộ, ở đất An Giang vẫn còn đó những cánh đồng xanh bốn mùa lúa ngô trù phú, vẫn còn đó hương vị, cảnh sắc thanh bình, yên ả của nơi đã nuôi nấng bao thế hệ con người trưởng thành chọn ở lại hay cất bước ra đi. “Đồng xanh” trong truyện ngắn Ngô Khắc Tài vừa là một hình ảnh có thật, vừa là một biểu tượng bao la, bao dung của quê làng trở đi trở lại như nhắc nhở những bước chân xa xứ lối về. Và sâu xa hơn nữa là nếp làng, nếp nhà vẫn còn được lưu giữ, được duy trì và tiếp nối. Từ tứ giác Long Xuyên, vùng đất Bảy Núi, nhà văn Ngô Khắc Tài đã thêm một lần nữa gợi mở vẻ đẹp sơn kỳ thủy tú của quê làng biên giới vẫn còn đó những gọi mời với du khách thập phương