Yêu nghề viết, say mê văn hóa các dân tộc bản địa Tây Nguyên, gần 20 năm cầm bút, nữ nhà văn Niê Thanh Mai người dân tộc Ê Đê đã mang đến cho bạn đọc cả nước những trang văn đầy trăn trở, day dứt về những thân phận người trong dòng chảy biến đổi văn hóa. Ở đó có sự dùng dằng níu giữ nguồn cội, có sự va đập, đứt gãy văn hóa khi bứt phá để hội nhập. Nhà văn Niê Thanh Mai hiện là Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Đắk Lắk; Phó Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật các dân tộc thiểu số Việt Nam. Trong sự nghiệp viết văn, chị đã có nhiều giải thưởng như: Giải tác giả trẻ của Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam năm 2005 với tập truyện ngắn “Suối của rừng”, giải Nhì của Tạp chí Văn nghệ Quân đội năm 2006 trao cho truyện ngắn “Giữa cơn mưa trắng xóa” và “Cửa sổ không có chắn song”. Chương trình Đọc truyện đêm khuya hôm nay gửi đến quý vị và các bạn truyện ngắn “Đêm dài hun hút” của nhà văn Nie Thanh Mai

Trong văn chương đã có không ít truyện ngắn viết về chuyện tình yêu tay ba. Nhà văn Bùi Thị Như Lan, một lần nữa, lại hướng ngòi bút vào đề tài này: em gái yêu chồng của chị. Nhưng cái tình tay ba trong “Hoa mía” éo le trắc trở, nó khiến người ta cảm thông hơn là tức giận, phê phán. mang nhiều Seo Mỷ-cô em gái tật nguyền nhưng rạo rực, thanh xuân: “như bông hoa dại bị bỏ quên trong lũng núi”; khi thương thầm nhớ trộm anh rể thì “tim Seo Mỷ hổn hển đập khó nhọc”. Còn Seo Mây, người chị gái có tình thương lớn lao dành cho đứa em tật nguyền. Cô vừa là người cha, người mẹ, người chị, nhưng khi biết chuyện chồng và em gái có quan hệ với nhau, thì tâm trạng nhức nhối, quặn đau giữa yêu thương và thù hận. Người đọc người nghe đang băn khoăn lo lắng không biết tác giả sẽ xử lý mối quan hệ này như thế nào, thì Seo Mây vô tình bị rắn cắn chết. Từ đấy, Sùng Chứ sống trong dằn vặt của tội lỗi. Còn Seo Mỷ, do quá ân hận đã bỏ nhà ra đi. Biền biệt suốt mười bốn năm trời, không gian vùng mía Nặm Thàng như chìm trong bóng tối, một nỗi buồn u ám, thê lương đeo bám tưởng chừng không dứt nổi. Nhưng rồi mọi chuyện đã đổi khác khi nhân vật Sùng Choóng xuất hiện. Sùng Choóng, từ một đứa trẻ trở thành một chàng trai khôi ngô tuấn tú, cậu khuyên cha đón dì về để mẹ yên lòng nơi suối vàng và còn muốn cha sống khác. Sống khác! Chính là tạo ra một không gian khác. Một không gian lạc quan, sáng sủa, đổi mới thay vào không gian trĩu nặng, cũ kỹ trên mái nhà của những người vốn rất thương yêu nhau. Người đọc người nghe bỗng có một cảm tưởng thung lũng Nặm Thàng vốn âm thầm bao năm tháng như được bừng lên trong nắng. Nó cuốn con người ra khỏi cõi âm u, mặc cảm, ra khỏi nỗi đau mê sảng của kiếp người. Và đọng lại trong tâm trí người đọc người nghe chính là hình ảnh hoa mía ở phần kết truyện-biểu tượng cho những gì đẹp đẽ, lương thiện; cho sự sinh sôi nảy nở…

Con nhà tông không giống lông thì giống cánh ý muốn nói là cha con thì kiểu gì cũng có những điều giống nhau. Ấy vậy mà nhân vật Thạch, người con thứ hai trong gia đình có tám anh em lại có tính cách không hề giống thày của mình chút nào. Trong khi 7 chi em khác có tình hiền lành, điềm đạm của thày u thì Thạch lại một mình một kiểu. Từ nhỏ cậu đã vô cùng cứng đầu và tinh nghịch, biết bao lần ăn đòn roi của thày vì thói nghịch ngợm của mình. Thế nên nhân vật Thanh, cô chị cả đôi lúc nhủ thầm không biết Thạch có phải con riêng của U hay không. Sau trận đòn dữ dội của thày vì tội làm mất đàn lợn, Thạch bỏ nhà nhập ngũ vào miền Nam chiến đấu. Nhưng vì nhiều lí do khác nhau, thông tin Thạch nhập ngũ không được chuyển về địa phương nên làng xóm hiểu nhầm Thạch theo ngụy quân. Suốt mấy năm, gia đình Thạch phải chịu nỗi dè bỉu, chê bai, xa lánh của làng xóm. Thày u Thạch cắn răng chịu điều tiếng mà không một lời giải thích. Chỉ đến khi chiến tranh kết thúc, hòa bình lập lại, nhờ có anh Nam tìm được hồ sơ của Thạch thì sự thật mới được sáng tỏ. Và bất ngờ hơn nữa từ nhật kí của Thạch, Thanh mới biết mình lại là con riêng của U. Vậy mà biết bao năm qua, thày vẫn yêu thương mình hết lòng. Truyện ngắn là lời tâm tình nhỏ nhẹ và tình cảm gia đình. Tình cảm gia đình không phải điều gì to lớn mà chỉ là những sinh hoạt đời thường, những kỉ niệm nhỏ bé mà sâu sắc. Như việc Thạch nghịch ngợm đi tiểu lên mặt chị cả, Thạch làm bị thương các em, Thạch làm mất lợn của thày u. Hay việc Thanh cõng thày bị thương vượt rừng trở về nhà. Tất cả tạo nên sự gắn kết của các thành viên trong gia đình cùng chung hoạn nạn, cùng vui buồn vượt qua khó khăn trong cuộc sống. Truyện ngắn được viết dung dị, nhẹ nhàng đề cao tình cảm trân quý của gia đình, dòng tộc.