Kleine woorden zoals hè en oh gebruiken we haast ongemerkt, maar ze zorgen er wel voor dat we soepel een gesprek kunnen voeren. Dit soort woordjes viel lang buiten het blikveld van onderzoekers, maar tegenwoordig krijgen ze veel belangstelling (zie ook het Boekenweek-essay van Paulien Cornelisse). Taalkundige Mark Dingemanse doet er onderzoek naar, en volgens hem zijn dit soort woordjes juist het kloppend hart van de taal. We spraken met hem over gesproken vraagtekens, hummende luisteraars, conversatiebeheer, sfeermakers en net-niet-woorden.

Gebruikte fragmenten:

• TEDxAmsterdam Mark Dingemanse: The power of 'huh'
• Paulien Cornelisse in De Taalstaat van 4 januari 2025
• Ig Nobel acceptatiespeech

Meer lezen:

• Website van Mark Dingemanse
• Tussenwerpsels in de Algemene Nederlandse Spraakkunst
• Boekenweek 2025 met als thema 'Je moerstaal' en Hèhè, het bijbehorende essay van Paulien Cornelisse

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Het klinkt spannend: kun je een misdaad oplossen door taalonderzoek? En wat onderzoek je dan precies? In deze aflevering spreken we met een heuse taaldetective, iemand die werkt op het snijvlak van taal en recht: forensisch taalkundige Meike de Boer. Over auteursanalyse, onverstaanbare opnames en dadersprofielen.

Gebruikte fragmenten:

• Nieuwsbericht van Omroep West over de vermissing van Orlando
• Voorbeelden uit de misdaadseries Hawaii Five-O en Line of Duty
• Website van Meike de Boer: https://linguaforensica.com/

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Voor de nieuwste trends moet je op TikTok zijn, ook voor de nieuwste taaltrends. Daarover praten we in deze aflevering met Ludmilla Coornstra. Ze is zillennial, chronisch online en redacteur bij het tijdschrift Onze Taal, waarin ze sinds kort ook een rubriek schrijft over de taaltrends op sociale media. Een gesprek tussen een babyboomer, een zillennial en een millennial over generaties, memes, loeven, mandjes doen, gen Z'ers die marketingscripts schrijven en bovenal: breinrot.

Meer breinrot:
Hoe zat het ook alweer met die generaties?
Know Your Meme
Gen Z'er schrijft marketingscript voor AH Gorredijk (TikTok)
No cap in Urban Dictionary
Loev je het wel, loev je het niet of loev je het wel/niet? (Soortkill in NRC)
Omroep Maxim: Meneer Mandje
Very demure, very mindful (TikTok)
Gen Z'er schrijft marketingscript voor de bibliotheek (TikTok)
Millenial pause (TikTok)
Eerste aflevering Onze Taal-rubriek 'Taaltrends'

Veel gen Z-woorden vind je ook in het Woordenboek van Nieuwe Woorden.

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Nelleke Noordervliet is schrijver en publiceert sinds 1987 historische romans, essays, verhalen en columns. Daarnaast is ze ook de 'Beschermvrouwe van het Gezelschap van de Geadopteerde Vergeetwoorden'. We spraken met haar over vergeetwoorden, maar ook over ontbreekwoorden (voor dingen waar nog geen woord voor is) — een geanimeerd gesprek over oude en nieuwe taal.

Overigens: het woord diens wordt in de podcast een 'vergeten woord' genoemd, maar dat is het enkel in de betekenis 'van hem' in opsommingen als 'de man zijn zoon en diens dochter'. In de betekenis 'van die per­soon', dus als gen­der­neu­traal al­ter­na­tief voor genderspecifieke vor­men als ‘ zijn’ en ‘haar’, is het gebruik van diens juist in opkomst.

Meer lezen:

• Vergeetwoordenlijst van De Taalstaat
• Woordenlijst van vergeetwoorden tijdschrift Raster
• Ontbreekwoordenlijst van Radio 1 België
• De rubriek Terug in de taal op ivdnt.org
• Simon Carmiggelts cursiefje over een 'dageraadsel'.
• Column Nelleke Noordervliet in Onze Taal

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Het Papiaments is de moedertaal van de meeste inwoners van Aruba, Bonaire en Curaçao. Maar wat weten we verder eigenlijk van de taal? Hoe is deze creooltaal ontstaan? Hoe is de verhouding met het Nederlands, dat ook een officiële taal is op de drie eilanden? En hoe zit het met die talen in het onderwijs? In deze aflevering gaan we in gesprek met taalkundige duizendpoot Marta Dijkhoff over het belang van het goed beheersen van je thuistaal, de groeiende belangstelling voor het Papiaments, identiteit, literatuur, de situatie in het onderwijs en de onderlinge samenwerking.

Fragment: Tyziano - Boom Bon Bon

• Nationaal Taalinstituut Curaçao
• Levende Talen Sectie Papiaments
• Erkenning Papiaments op Bonaire
• Mi nigrita papiamentu op muurgedichten.nl
• Aflevering met Anne-Mieke Thieme over meertaligheid

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

In deze speciale zomeraflevering praten we met Jaap Parqui, alias Meneer Van Dale, van de gelijknamige podcast. Overdag is Jaap uitgever bij Van Dale, en we spraken hem over zijn werk daar, hoe het is en hoe het was. Maar hij ondervraagt ons ook - over ons werk bij het Instituut voor de Nederlandse Taal en het Genootschap Onze Taal. En verder hebben we het natuurlijk over onze andere gezamenlijke interesse: het podcasten. Een aflevering die anders is dan anders — maar minstens zo leuk!

Meer lezen / luisteren:
Luister de Meneer Van Dale Podcast
Website van Onze Taal
Website van het Instituut voor de Nederlandse Taal
Website van Van Dale

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Geen klank is zo variabel als de r. Je hebt de (rollende) tongpunt-r, de huig-r en de Gooise, of beter gezegd, randstad-r. Maar dan heb je ook nog de typisch Haagse r, en soms valt de r helemaal weg. Hoeveel r-en zijn er eigenlijk?

Koen Sebregts deed onderzoek naar de klank, en in deze aflevering spreken we hem over hoe het kan dat er zoveel r-en zijn, of er ooit maar één r was en of de Gooise r ook echt uit het Gooi komt? Luisterrrrrren maarrrrrrrrr!

Fragmenten
Veilig leren Lezen - Letter R
Anna Nooshin (creaky voice)
Fragmenten uit het HEMA-corpus

Meer lezen
Website van Koen Sebregts
R-variatie in het Nederlands algemeen geaccepteerd (Kennislink-artikel)
NOSop3: Vandaag maakten we een rondje door Nederrrrrland

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Vertalen is een anoniem beroep — maar ook een zeer intensieve bezigheid, en hondsmoeilijk bovendien. Denk bijvoorbeeld maar aan alle taal- en cultuurverschillen waar je een oplossing voor moet zien te vinden. En hoe ga je om met onvertaalbare woorden en woordgrapjes, en hoe breng je de stijl van een auteur zo goed mogelijk over?

We praten met Paula Stevens over de 5 miljoen soorten Noors, over troosteten en over waarom de Nederlandse vertalingen altijd 10% langer zijn. Paula Stevens is literair vertaler Noors-Nederlands en winnaar van de belangrijkste vertaalprijs van het Nederlandse-taalgebied: de Martinus Nijhoff Vertaalprijs.

Een podcast over vertalen en over het Noors, en over vertalen uit het Noors.

Meer lezen/luisteren:
Cultuurfonds Vertaalprijs Martinus Nijhoff 2024
Vertalingen van Paula Stevens op Noordseliteratuur.nl
Leestips van Paula: Roy Jacobsen en Johan Harstad
Meneer Van Dale Podcast: aflevering #17 met vertaler Martin de Haan

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com