O gendo le manuschendar, save andi cajt la NS-diktaturatar le tradimenge arakipe taj pomoschago denahi, igen tikno hi. O György Gedeon Rohonczy andar i Uprutni Pulja, jek odole tschulendar sina. Ov buteder sar 120 burgenlanditike Roma retintscha. Leske ande leskero hajmatakero foro jek gondolipeskero than kerdo ulo.

I Katharina Graf-Janoska ando bersch 1988 andi Tikni Martona upro them ali. Oj literaturakeri visenschoft taj filosofija andi universiteta Betschi schtudirintscha. Sajt 2015 ojs reporterkija taj moderatorkija le ORF-iske Burgenland butschalinen taj te o flogoskere magacintscha, afka sar „Romano Dikipe“ taj „WIR“ moderirinel.

Ando bersch 1992 erschtivar andi austritiki bare raschajengeri konferenca jeke fatreteriske i buti la Romengera pastoralatar prik dim uli. Akor ando bersch 1996 o referat le etnischi grupnenge andi diöcese Tikni Martona kerdi ulo.

Ando keripe le projektostar „O DROM ANDI CUKUNFT“ le Trendwerkistar, Erbate jek sensibilisirinipeskero workshop usi tema Roma kerdo ulo. O Martin Horvath le farajnistar HANGO Roma taj o Marcel Horvath le projektostar „O DROM ANDI CUKUNFT‘“ le institucijonenge, save use sina, dikiptscha andi historija, kultura taj ando dschivipe la Romengera flogoskera grunatar dine.

Amaro jomakero rodipe pal naschade Romengere sidlungtscha ando Burgenland ando naschipe le berschendar imar ande 15 gava amen vodintscha. Jek lendar Gruna sina. Sajt amari reportascha ando lejcti bersch, jek gondolipeskero bar le murdarde Romenge, save agun ande ada gav dschivnahi, kerdo ulo.

I Lovara dschilaschkija Ruža Nikolic-Lakatos angle trin berscha muli. Lakeri duge berschengeri vodaschkija, i etnomusikologkija Ursula Hemetek, ando lejcti trin deschberschengere, jek bulho archivo lakere muschikatar upre baunintscha. Adala barikane koji akan ande jek digitali artschijipe aun dikle schaj on. O reporteri Adi Gussak usi presentacija le artschijipestar ando 3ti betschitiko becirk use sina.

O vargajengero rodipe butenge akan ando terno dschend jek akardo naphandlo keripe andi natura hi. O lek feder adaj hi, kaj pe o phiripe latsche jeke loke vargajengere rodipeha khetan te phandel mukel. Upri jek rik o aktivi micinipe andi frischni diha taj i cajt andi natura, upri kija rik o atscha upro vargajengero rodipe te irinel taj afka upre avre gondi te perel taj sor khetan te kedel.

I Rada Kalandija jek ukrajnitiki Romni hi, savi khetan lakere dschenenca la inicijativatar „Chirikli“ le Romenge andi Ukrajnija and pe bescharel. Uso presejakero vakeripe ando khera la asilakera kordinacijonatar Austrija ando 7to betschitiko gemajndakero becirk, phukal oj pedar i situacija taj pedar lakero keripe le feder iriniptschenge.