Prezydent Karol Nawrocki chce nowej konstytucji. Obywatelski Inkubator Umowy Społecznej proponuje zamiast centralizacji – decentralizację, by samorządy miały więcej władzy i funduszy, a wybory prezydencie nie były grą o wszystkoPrezydent Karol Nawrocki zapowiedział rozpoczęcie prac nad nową konstytucją, która – jak można się domyślać – miałaby wprowadzić ustrój prezydencki. Podobne ambicje miał swego czasu prezydent Andrzej Duda, jednak jego projekt nie został zrealizowany w trakcie dwóch kadencji.Polski kryzys ustrojowy, trwający już od dekady, jest dziś na tyle głęboki i wielowątkowy, że coraz więcej sił politycznych z sympatią patrzy na ideę „resetu”. Dyskusje o zmianie ustroju od kilku lat toczą się m.in. w obywatelskiej inicjatywie Inkubator Umowy Społecznej, z której wykluł się pomysł decentralizacji państwa.O koncepcji zdecentralizowanej Rzeczypospolitej rozmawiamy z dr hab. Heleną Chmielewską-Szlajfer, socjolożką i współtwórczynią projektu Umówmy się na Polskę.– Nasz pomysł to radykalna zmiana ustrojowa, która daje znacznie więcej władzy społecznościom lokalnym – mówi Chmielewska-Szlajfer. – Chcemy, aby samorządy miały z jednej strony dużo większą decyzyjność, a z drugiej – znacznie większe fundusze niż obecnie. Dziś środki, jakimi dysponują na realizację swoich obowiązkowych zadań, stanowią ok. 42% ich budżetów. Resztę muszą pozyskiwać z budżetu centralnego, co – jak pokazały rządy PiS – może być skutecznie blokowane. W naszej propozycji ten udział wzrósłby dwukrotnie, do 84%, m.in. dzięki temu, że podatki PIT i CIT trafiałyby bezpośrednio do samorządów, bez pośrednictwa rządu centralnego. Centrum zajmowałoby się strategią rozwoju, bezpieczeństwem, obroną, czy kwestiami międzynarodowymi.Decentralizacja – podkreśla – oznacza, że centrum nie jest jedynym zwornikiem władzy i pieniędzy, a polityczne ambicje mogą być realizowane bliżej obywateli. „Lokalne władze lepiej wiedzą, co oznaczają konkretne polityki, ile kosztują i jakie będą miały konsekwencje. To po prostu ma więcej sensu” – dodaje.Inkubator Umowy Społecznej skupia przedstawicieli różnych nurtów politycznych. Poparcie dla idei decentralizacji przecina linie partyjne.Reforma ma być też zabezpieczeniem na wypadek powrotu sytuacji, w której władza centralna faworyzuje „swoje” samorządy przy podziale środków publicznych – co potwierdzały badania z czasów rządów PiS.– Wyniki wyborów pokazują, że w Polsce silny jest rys konserwatywny – i my się na to nie obrażamy. Traktujemy to poważnie i wychodzimy z podstawowego założenia, że w ramach proponowanych przez nas reguł gry, niezależnie od tego, czy władzę obejmuje prawica, lewica czy centrum, wszyscy mogą funkcjonować w miarę spokojnie. Chodzi o to, by każde kolejne wybory nie były walką na śmierć i życie ani egzystencjalnym zagrożeniem – do pomysłu zachęca dr Chmielewska-Szlajfer.OKO.press finansowane jest głównie z darowizn Czytelników. Dzięki Tobie możemy pracować – śledzić, szukać, pytać, sprawdzać, opisywać, porównywać – i nie odpuszczać.👁‍🗨 Czytasz OKO? Wpłać na OKO 👉 https://oko.press/wesprzyjFundacja Ośrodek Kontroli Obywatelskiej OKO92 1160 2202 0000 0003 0434 1595Bank Millenniumul. Madalińskiego 67B/3802-549 WarszawaDziękujemy!Finansujesz OKO.press comiesięczną darowizną? Dołącz do grupy Twoja OKOlica, gdzie porozmawiasz z innymi czytelnikami i czytelniczkami, będziesz mieć możliwość bezpośredniego kontaktu z osobami z redakcji i obejrzysz Polityczny PLUS, czyli dodatkowy materiał dostępny wyłącznie dla darczyń i darczyńców ➡ https://www.facebook.com/groups/750410339317905

Jak oswojonego z człowiekiem wilka wypuścimy na wolność, to trafi do wsi, licząc, że ktoś go nakarmi. I znowu będą artykuły: siedzi wilk i patrzy na babcię idącą z kościoła albo na bawiące się dzieci

Dział reportażu OKO.press przedstawia audioreportaż na podstawie tekstu Katarzyny Kojzar "Jak oswoić wilka? Strach ma wilcze oczy". Realizacja i opracowanie muzyczne: Filip Przybylski i Longstreet Studio.

Myśliwi twierdzą, że nie ma zwierzyny tam, gdzie są wilki. Z drugiej strony mówią, że gdyby nie polowali na zwierzynę, ona by nas zjadła. Widzę tu sprzeczność. Zwierząt jest dużo, czy mało? Trzeba polować, czy lepiej zostawić to wilkom?

Dział reportażu OKO.press przedstawia audioreportaż na podstawie tekstu Katarzyny Kojzar "Albo wilk, albo myśliwy. Strach ma wilcze oczy". Realizacja i opracowanie muzyczne: Filip Przybylski i Longstreet Studio.

W ostatnim odcinku cyklu „Czy Niemcy nienawidzą atomu” przyjrzymy się Polsce. Trwają przygotowania do budowy pierwszej polskiej elektrowni jądrowej, a sprzeciw wobec wyraża głównie część mieszkańców gminy Choczewo, gdzie powstać ma pierwsza taka elektrownia. Porozmawialiśmy z mieszkańcami miejscowości.

Gmina Choczewo może w przyszłości być jednym z najbogatszych miejsc w Polsce - przekonuje nas Jakub Wiech, dziennikarz portalu Energetyka24. Podobnie jak gmina Kleszczów, która ma rekordowe dochody z kopalni odkrywkowej węgla brunatnego Bełchatów. Nie przekonuje to jednak części mieszkańców, pełnych obaw o przyszłość. Obawiają się o upadek turystyki, która zamrze w momencie budowy elektrowni, dewastację przyrody, jak i bezpieczeństwo w razie awarii.

Z badań wynika jednak, że nawet w gminie Choczewo nie ma antyatomowego konsensusu. W sondażu agencji badawczej PBS z Sopotu 67 proc. jej mieszkańców opowiedziało się za budową bloków jądrowych.

„Hańbą jest decyzja środowiskowa, która była wydana w zeszłym roku, w której było napisane, że można niszczyć, dewastować siedliska ptaków, zwierząt, które są na tamtym terenie, pomimo okresu ochronnego, czyli wycinkę zaczęli w czerwcu bodajże, w czerwcu, maju, jakoś tak, więc okres ochronny jest do marca. Natomiast tutaj prawo w ogóle nie działa, wprowadza się specustawę i niszczy się wszystko. Od lat proatomowe tutaj ruchy mówią, że to jest tylko bezwartościowy las i tam nic innego” - mówią nam mieszkańcy położonego w gminie Choczewo Słajszewa, skupieni w inicjatywie Bałtyckie SOS.

W skali ogólnopolskiej wszystkie badania pokazują znaczną przewagę zwolenników budowy bloków jądrowych w Polsce. W ostatnich latach udział entuzjastów tego rozwiązania dochodził do 90 proc.

Viktor: Z gawna konfietku zrobić, z bezdomności – biznes i reality show. Bo lepiej być pierwszym bezdomniaczkiem Warszawy, czem jednym z wielu psychologów. [ROZBITKOWIE – REPORTERSKI CYKL OKO.PRESS]

Dział reportażu OKO.press przedstawia audioreportaż na podstawie tekstu Agnieszki Rodowicz "Viktor reality show! Bezdomni cudzoziemcy na naszej ulicy". Realizacja i opracowanie muzyczne: Filip Przybylski i Longstreet Studio.

Nie ma większej różnicy między pracą 50 godzin tygodniowo a byciem bezdomnym – mówi Thom „Francuz”, który od dziesięciu miesięcy żyje na ulicach Warszawy. [ROZBITKOWIE – REPORTERSKI CYKL OKO.PRESS]

Dział reportażu OKO.press przedstawia audioreportaż na podstawie tekstu Agnieszki Rodowicz "Francuz myje się w Wiśle. Bezdomni cudzoziemcy na naszej ulicy". Realizacja i opracowanie muzyczne: Filip Przybylski i Longstreet Studio.

Emma chodzi po szutrze w skarpetkach, choć dziś tylko kilka stopni powyżej zera. Nikt jej nie powiedział o ogrzewalni. Nogi jej spuchły, nie mieszczą się w butach. Daję jej rękawiczki i kontakt do „Serca Miasta”. [ROZBITKOWIE, REPORTERSKI CYKL OKO.PRESS]

Dział reportażu OKO.press przedstawia audioreportaż na podstawie tekstu Agnieszki Rodowicz "Kto pomoże Emmie z NYC? Bezdomni cudzoziemcy na naszej ulicy". Realizacja i opracowanie muzyczne: Filip Przybylski i Longstreet Studio.

W kwietniu Rada Powiatu Tarnogórskiego przyjęła uchwałę przeciwko relokacji migrantów w ramach unijnych mechanizmów. Nacjonalista Robert Bąkiewicz zbija polityczne paliwo na samozwańczym „Ruchu obrony granic" na granicy polsko-niemieckiej. W lipcu Konfederacja zorganizowała demonstracje w polskich miastach pod hasłem „Stop imigracji!". Prezes PiS Jarosław Kaczyński zwołał na 11 października w Warszawie protest wobec nielegalnej migracji do Polski i Paktu Migracyjnego Unii Europejskiej.

Temat migracji, nielegalnej i legalnej, staje się główną osią politycznej mobilizacji w Polsce.

Co tak naprawdę oznaczają te pojęcia?

W tym odcinku podcastu Drugi Rzut Oka dyskusję porządkujemy dyskusję wokół migracji w rozmowie z Grażyną Baranowską, profesor prawa migracyjnego i praw człowieka na Uniwersytecie Fryderyka Aleksandra w Erlangen-Norymberdze i badaczką w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk.

Z podcastu dowiesz się, czym z perspektywy prawa jest „nielegalna migracja" i dlaczego mówienie o „nielegalnych migrantach" może być mylące i dehumanizujące. Wyjaśnimy, czy „nielegalna migracja" dotyczy wyłącznie przekraczania granicy bez wymaganych dokumentów.

Opowiemy też, jakie przepisy krajowe, unijne i międzynarodowe obowiązują Polskę w zakresie ochrony międzynarodowej, która jest szerszym pojęciem niż azyl.

Rozbroimy mity, wyjaśniając, na a czym polega unijny Pakt Migracyjny, który prawica w Polsce i Europie przedstawia jako zagrożenie, i dlaczego – wbrew tym narracjom – pakt nie narzuca obowiązkowej relokacji na poziomie samorządów. Doprecyzujemy, jakie nowe procedury wprowadza Pakt – m.in. przyspieszoną procedurę graniczną – i co oznacza „system solidarności”, który ma ułatwić współpracę między państwami UE.

W rozmowie pojawia się również ważny wątek tzw. systemu dublińskiego – czyli mechanizmu, który określa, które państwo UE odpowiada za rozpatrzenie konkretnego wniosku o azyl. W Polsce często mówi się o odsyłaniu migrantów z Niemiec, ale czy Polska naprawdę jest poszkodowana w tym systemie? A może to właśnie kraje takie jak Włochy, Grecja czy Hiszpania najbardziej odczuwają jego konsekwencje?

W podkaście odnosimy się też do wydarzeń z ostatnich miesięcy:

• W maju przywódcy dziewięciu państw UE – w tym Polski – wystosowali list do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, zarzucając, że orzecznictwo ETPCz ogranicza państwom możliwość deportacji cudzoziemców, którzy popełnili przestępstwo na terenie Unii. Czy to rzeczywiście tak działa?
• Rząd Donalda Tuska zawiesił prawo do azylu na granicy polsko-białoruskiej – czy to legalne? Jakie mogą być konsekwencje tego działania wobec zobowiązań Polski wynikających z prawa unijnego, Rady Europy i prawa ONZ?

Na koniec przyglądamy się danym. ZUS opublikował aktualne informacje o liczbie cudzoziemców pracujących legalnie w Polsce. To już setki tysięcy osób, pracowników budujących polską gospodarkę. Jak w tym świetle powinna wyglądać polityka integracji i polityka migracyjna Polski, i jak ją możemy budować mądrzejsi o doświadczenia europejskich krajów z długą historią imigracji?