Cóż prostszego – zobaczyć tę czy tego, dać się uderzyć piorunowi albo zostać przeszytym strzałą (metaforyczną albo wirtualną), i, bardzo proszę: do grobowej deski ma się z kim spędzać czas, dzielić radościami i problemami. Bywały epoki, gdy, w istocie, tak było najłatwiej, a miłość romantyczna, bo ten schemat opisałem wyżej, stanowiła najczęściej dominujący sposób na łączenie się ludzi w pary; nie swatka, nie deal dwóch rodzin, ale właśnie dwójka, która skłaniała się ku sobie. Te czasy się skończyły.

Tak przynajmniej twierdzi prof. Tomasz Szlendak, autor eseju pt. „Miłość nie istnieje”. Szlendak na miłość patrzy jako socjolog – więc: patrzy na mechanizm społeczny, którym miłość jest, który za nią stoi i który jest przez miłość umożliwiony. Spogląda na to, co było przed miłością – związek postrzegany jako kontrakt – i pyta, co będzie po niej. To rozmowa smutna, bo do miłości się przyzwyczailiśmy. Im prędzej jednak spostrzeżemy, że się wypaliła – tym prędzej zaczniemy myśleć o tym, co ją zastąpi.

Podcastu „Czas odzyskany” możesz posłuchać na platformach Spotify, Apple Podcasts oraz YouTube.

Jakże ją zdefiniować? Wielu próbowało i wielu poległo. A przecież instynktownie wiemy, czym jest. Przecież: nie jesteśmy sobie wyobrazić bez niej świata i już Heraklit mówił, że jest matką wszystkiego. Oto ona: przemoc, która w pewnych historycznych momentach manifestuje się głośniej, a w pewnych ciszej. Nasz należy do tych pierwszych. By go pojąć, by zrozumieć wielkie nawoływanie i do przemocy, i do całkowitego jej zaprzestania, i do politycznych mordów, i otwierania granic – trzeba czytać na temat historii.

Dlatego zaprosiłem do tego odcinka Ishbel Szatrawską - prozaiczkę i dramaturżkę, nominowaną do Paszportu Polityki i Nagrody Nike, autorkę powieści „Toń” i najnowszej „Wyrok”. Przemoc ściele się w nich gęsto. „Toń” opowiada o Prusach Wschodnich w ostatnich miesiącach II Wojny Światowej, „Wyrok” – o Podhalu zaraz po niej. Szatrawskiej udaje się to, co najlepszym: opisując konkret, opisuje to, co uniwersalne. Rozmawiamy o Polakach, Niemcach, Żydach, Izraelczykach, kierowcach i aktywistach. Zapraszam do słuchania.

Zdjęcie Ishbel Szatrawskiej: Ada Kopeć-Pawlikowska

Podcastu „Czas odzyskany” możesz posłuchać na platformach Spotify, Apple Podcasts oraz YouTube.

Złote wieki ogłasza się później. Gdy się w nich żyje, zwyczajnie nie ma, po co tego robić, bo człowiek jest zbyt zajęty życiem i korzystaniem z dobrostanu, którego za dobrostan wcale nie uważa. To, że dobrze sobie żyje, jest dla niego przezroczyste jak powietrze. Kiedy zaś potem mówi o tym, że mu się wiodło, ma tendencję do mitologizowania tego okresu. I to nie tylko człowiek, a cały naród. Tak było i jest z Polską, która spogląda z utęsknieniem w stronę czasów Jagiellonów, a nie dostrzega złotego wieku, w którym żyjemy dziś. To teza prof. dr hab. Marcina Piątkowskiego, ekonomisty z Akademii Leona Koźmińskiego, autora pracy „Złoty wiek”. Piątkowski mówi, że nigdy nie było lepiej. I są ku temu powody. Analizując gospodarcze i polityczne dzieje Polski za pomocą teorii noblistów Darona Acemoğlu i Jamesa Robinsona, Piątkowski opowiada o rozwoju instytucji, które stały się inkluzywne i umożliwiły Polakom społeczny awans. To, że takie się stały, nie znaczy, że nie mogą się zmienić. Rozmawiamy więc o tym, jak tego uniknąć.

Podcastu „Czas odzyskany” możesz posłuchać na platformach Spotify, Apple Podcasts oraz YouTube.