In deze aflevering van AI, het pedagogisch appel spreekt Jan-Jaap Hubeek met Nadia Remmerswaal, programmamanager van het Mondriaal eduprogramma bij ROC Mondriaan in Den Haag. Vanuit haar unieke achtergrond als bouwkundige ingenieur én docent aan de TU Delft, verkent Nadia hoe AI het middelbaar beroepsonderwijs kan ondersteunen zonder de menselijke kern te verliezen.

Nadia Remmerswaal is programmamanager AI bij ROC Mondriaan, waar ze samen met haar collega Nigel Steenis werkt aan de vragenstuurde en verantwoorde inzet van AI in het onderwijs. Met een achtergrond als bouwkundige ingenieur en ervaring als docent aan de faculteit Architectuur van de TU Delft, brengt ze een unieke combinatie van technische kennis, veranderkundige expertise en pedagogische visie samen. Ze geeft daar een innovatiecursus in building engineering en ervoer de impact van AI op haar eigen onderwijs toen ChatGPT opkwam.

Nadia's verhaal laat zien dat verantwoorde AI-implementatie in het onderwijs mogelijk is, mits je de juiste vragen blijft stellen: dient het de student, ondersteunt het de docent, en behoudt het de menselijke kern van leren? Voor het MBO betekent dit vooral: investeren in wat AI niet kan - het praktische, het lichamelijke, het verbindende.

Het MBO als unieke leeromgeving Nadia legt uit waarom het MBO een bijzondere positie inneemt in het AI-landschap. Waar universiteiten en hbo's vooral tekstproductie zien veranderen, draait het MBO om praktische vaardigheden en handelingsgerichtheid - precies die aspecten waar AI (nog) niet sterk in is.

AI als ondersteunende kracht De kern van haar benadering: AI moet docenten ondersteunen, niet vervangen. Door administratieve lasten weg te nemen, kunnen docenten zich richten op wat echt belangrijk is: de mensgerichte begeleiding van studenten.

Ethische vraagstukken in de praktijk Via concrete voorbeelden - zoals het opnemen van studentgesprekken - toont Nadia hoe technische mogelijkheden botsen met ethische overwegingen. Niet alles wat kan, hoeft ook te moeten.

Studenten aan het woord Tijdens haar speurtocht langs alle 24 scholen van ROC Mondriaan sprak Nadia uitgebreid met studenten. Hun inzichten over AI-gebruik blijken verrassend genuanceerd en zelfbewust.

Plagiaat en procesgerichte beoordeling ROC Mondriaan maakte de radicale keuze om plagiaatdetectie af te schaffen. In plaats daarvan verschuift de focus naar procesbegeleiding - een fundamentele verschuiving in onderwijsdenken.

Duurzaamheid en bewustwording Ook de ecologische impact van AI komt aan bod. Hoe ga je als onderwijsinstelling om met het energieverbruik van deze technologie?

De menselijke factor centraal Uiteindelijk draait alles om de vraag: hoe houden we de menselijke verbinding centraal terwijl we de voordelen van AI benutten?

Bekijk de video: MondriAI Talkshow – AI in het onderwijs: https://www.youtube.com/watch?v=-7Fw_5Bf7Uc

Het boek waar Nadia in de podcast naar verwijst: God, Human, Animal, Machine: Technology, Metaphor, and the Search for Meaning van Meghan O'Gieblyn

Deze podcast is een productie van Stichting NIVOZ. Meer afleveringen van "AI, het pedagogisch appel" en andere onderwijsinhoud vind je op nivoz.nl/podcast

Opgenomen op locatie bij ROC Mondriaan, Legewaterplein, Den Haag

Wat betekent het om een mens te zijn in tijden van digitalisering en AI?

In deze aflevering gaat Jan Jaap Hubeek in gesprek met Felienne Hermans, hoogleraar didactiek van de informatica aan de VU, docent informatica op de Openbare Scholengemeenschap Bijlmer, columnist bij de Volkskrant én wekelijks te horen bij BNR Radio.

Hermans pleit voor pedagogische weerbaarheid: durven weigeren wat geen waarde toevoegt, zoals administratieve lasten en technologie die eerder vervreemdt dan verbindt. Ze introduceert daarbij het krachtige idee van een punctualiteitsnakijkstaking – een oproep aan leraren om niet langer de last van overmatige administratie te dragen, maar te kiezen voor het pedagogisch wezenlijke.

💡 “Stop met technologie die ons geen waarde geeft – ook dat digibord trek ik daar onder. Weg met die onzin.” - Feliene Hermans

Een aflevering over de kracht van maken, weerstand bieden, en het belang van pedagogische keuzes in een tijd van technologische verleiding.

Abonneer je op de nieuwsbrief:Felienne Hermans’ nieuwsbrief: https://www.felienne.com/nl/nieuwsbrief

🔗 Bronnen & verwijzingen uit het gesprek:

• Peter Naur – Programming as Theory Building: https://pages.cs.wisc.edu/~remzi/Naur.pdf
• Madhumita Murgia – In de schaduw van AI. Leven in een algoritmische tijd
• Alex Hanna & Emily M. Bender – The AI Con. How to Fight Big Tech’s Hype and Create the Future We Want
• Podcast – Mystery AI Hype Theater 3000: https://open.spotify.com/show/0aPNkMLxexiYJxSGum2J4V?si=5c591ff1b9a84a0a
• Philippe Meirieu – De plicht om weerstand te bieden
• Philippe Meirieu – Frankenstein
• Brian Merchant – Blood in the Machine. The Origins of the Rebellion Against Big Tech
• Kate Crawford – The Atlas of AI

Lees ook het NIVOZ-artikel: De pedagogische weerbaarheid van Felienne Hermans – laten we stoppen met administratieve taken die geen pedagogische waarde hebben.

Wat leert een negen meter hoog beeld ons over mens-zijn in tijden van AI?

In deze aflevering reizen Wouter Modderkolk en Jan Jaap Hubeek af naar Dornach, Zwitserland, om in het Goetheanum in gesprek te gaan met Johannes Kronenberg. Aanleiding voor dit bezoek is het bezichtigen van De Mensheidsrepresentant, een imposant houten beeld van negen meter hoog, dat in het hart van het Goetheanum staat. Het toont een mens die niet wegvlucht naar het licht of ten onder gaat in het duister, maar in het midden blijft staan — tussen de polariteiten van Lucifer en Ahriman, tussen verleiding en verstarring, tussen idealisme en technologie.

In tijden van kunstmatige intelligentie wordt dat midden opnieuw op scherp gesteld. In het onderwijs merken we hoe AI niet alleen ons handelen, maar ook ons mensbeeld bevraagt. Wat vraagt deze ontwikkeling van ons? En wat kunnen we leren van het beeld in het Goetheanum, van de antroposofische visie op menswording en geestelijke autonomie?

Johannes Kronenberg, werkzaam aan het Goetheanum als wetenschappelijk medewerker Duurzame Ontwikkeling, helpt ons deze vragen te verkennen.