Dutch Philosophy

This audio course examines the major periods in the history of Western political thought and questions the political and social order. It considers the ways in which thinkers have responded to the particular political problems of their day, and the ways in which they contribute to a broader conversation about human goods and needs, justice, democracy, and the proper relationship of the individual to the state. One aim will be to understand the strengths and weaknesses of various regimes and philosophical approaches in order to gain a critical perspective on our own.

Long before Australia started to be considered one of the best places in the world to live, it was thought to be completely unlivable. In the 15th century, the European race to claim land began. Despite the fact that Australia was a large landmass, no nation believed it was worth colonizing. The land was claimed by the Netherlands. However, little exploration happened there. Many countries actually believed it to be uninhabitable. However, the Aboriginal populations had already been thriving on the land for millennia.

Imagine a book of strategies so dangerous that a Chinese emperor of the past banned all mention of these strategies from the history books because they describe some of the most cunning and most devious strategies ever devised by man, and that it could possibly morally corrupt all who read them. A book of ancient wisdom, centuries old, only known by a few elite in a hidden society. A book of proverbs that describe not only battlefield strategies, but also tactics used in psychological warfare to undermine an opponent's ability and will to fight.

Lao-tzu (Laozi, Lao-Tzu, of Lao Tzu) is de auteur van de "Tao Te Ching" (Boek van de Weg en Deugd). Aan hem danken we de betekenis van yin en yang balans, het beginsel van non-actie, en het idee van de Tao, de bron van alle dingen. Lao Tzu is klaar om bovennatuurlijke oorsprong; in ieder geval niet in zijn wijsheid maakte de grondlegger van het taoïsme.

De evolutietheorie dwingt de mens na te denken over het fundament van de menselijke moraal. Welke invloed hebben wetenschappelijke ontdekkingen vanaf 1850 op de verdere ontwikkeling van de ethiek? Hoe kunnen we altruïstisch gedrag vanuit de evolutietheorie verklaren en hoe rechtvaardigen we de moraal? Herman Philipse behandelt de relatie tussen ethiek en evolutie vanuit diverse wetenschappelijke invalshoeken: historisch, biologisch, filosofisch, speltheoretisch en antropologisch. Hij laat daarbij grote denkers uit de wetenschapsgeschiedenis de revue passeren.

In deze serie colleges over "Oosterse filosofie" nemen filosofen en deskundigen u mee naar verschillende filosofische en spirituele tradities in India, China, Tibet en Japan: hindoeïsme, (zen)boeddhisme, confucianisme en taoïsme, waarbij het "denken vanuit het hart" een grote rol speelt. Zowel de oude als de moderne tradities komen aan bod. De serie wordt afgerond met een college comparatieve filosofie oost-west, waarin wordt stilgestaan bij de overeenkomsten en verschillen en het belang van de dialoog tussen de verscheidene wereldbeschouwingen.

Hoe ordent de mens zijn denken? Filosofen hebben in de loop van de geschiedenis veel nagedacht over deze vraag. Kunnen we iets opsteken van systematische analyse om onze eigen denkfouten en dwalingen te ondervangen? Voorbeelden van gerechtelijke dwalingen, zoals de veroordeling van Lucia de Berk tot levenslange gevangenisstraf in 2004 en 2007, laten zien hoe zelfs hoogopgeleide rechters en raadsheren vormen van cognitieve verblinding kunnen vertonen.

De titel "Vrijheid en verplichting" is ontleend aan de ethische theorie van Immanuel Kant en is een bijzonder actueel thema. Vanaf de Griekse oudheid tot op heden denken filosofen na over de menselijke ethiek. Geïnspireerd door urgente morele vraagstukken en de menselijke beperkingen, ontwikkelden filosofen opvattingen over ethiek die ook nu nog van grote waarde zijn.

Godsdienstfilosofie beargumenteerd, met aandacht voor de grote denkers, door "Buitenhof"-columnist en auteur van de bestseller "Het Atheïstisch Manifest" Herman Philipse. Atheïsme als wereldbeschouwing is ouder dan de meeste mensen denken. Het wordt vaak gezien als een 20e eeuws fenomeen, maar het bestond al onder de oude Chinezen en de Grieken. In een tijd van toenemende waarheidsclaims is de tijd rijp voor een grondige analyse van godsgeloof en atheïsme.

In de afgelopen halve eeuw is Nederland geseculariseerd en hebben velen die godsdienstig waren opgevoed hun belangstelling voor religie grotendeels verloren. De mensheid als geheel seculariseert echter niet, integendeel. Vooral door de grotere vruchtbaarheid van religieuze bevolkingen zijn godsdiensten bezig aan een demografische inhaalslag, die het belang van religie in de wereld sterk doet toenemen.

De twintigste eeuw heeft een vrijwel onuitputtelijke rijkdom aan filosofische ideeën opgeleverd. Er leefden in deze eeuw meer filosofen dan in alle voorgaande eeuwen tezamen. Deze serie colleges maakt deze rijkdom zichtbaar aan de hand van acht vooraanstaande denkers en de wijsgerige stromingen die ze vertegenwoordigen. Aan bod komen Russell, Husserl, Wittgenstein, Heidegger, Reichenbach, Sartre, Popper en Van Orman Quine.

In de 17de eeuw vond de Wetenschappelijke Revolutie plaats die aan de basis ligt van onze moderne natuurwetenschap. Centraal in deze collegereeks staan zes revolutionaire transformaties door pioniers als Galilei, Kepler, Descartes, Bacon, Huygens en Newton. Met aandacht voor de echte en de schijnontdekkingen, de grote en de minder grote denkers, de klassieke en de 17de eeuwse bronnen en de verwevenheid van het nieuwe met het oude.

Wetenschapsfilosofie houdt zich bezig met de aard, status en ontwikkeling van wetenschappelijke kennis. Vragen die hierbij aan de orde komen zijn: hoe kunnen we weten dat wetenschappelijke kennis betrouwbaar is? Waarom en in welke mate vertrouwen we op de resultaten van wetenschappelijk onderzoek? Waarin verschilt wetenschappelijke kennis en is er een typische wetenschappelijke methodologie?

Dit hoorcollege is een wandeling met zevenmijlslaarzen door de geschiedenis van de wijsbegeerte en is bedoeld voor geïnteresseerden zonder veel wijsgerige achtergrondkennis. In dit college is ervoor gekozen uit te gaan van het werk van acht individuele filosofen. Kernpunten uit hun denken worden telkens één uur geschetst. Het doel van deze lezing is bij het publiek liefde op te wekken voor de immense ideeënrijkdom van de westerse wijsgerige traditie.

Helder en kritisch denken, is lastiger dan het lijkt. Mensen zijn geneigd om patronen te herkennen die niet bestaan en toevallige gebeurtenissen als betekenisvol te zien. We vertrouwen meer op anekdotische verhalen dan op wetenschappelijk onderzoek. Johan Braeckman behandelt in zijn college de psychologische factoren die het kritisch denken bemoeilijken. Hij verduidelijkt hoe we helderder kunnen leren denken en ons kunnen behoeden voor foute vormen van redeneren.

We weten allen wel iets over Joden, het Oude Testament, de Sjoa en Israël. Maar wat weten we echt over het Jodendom? In haar hoorcollege schetst rabbijn en publiciste Tamarah Benima aan de hand van tien thema’s een compleet beeld van het Jodendom als beschaving. Want het Jodendom is veel meer dan alleen een godsdienst.

Terwijl hij in coma was, leerde hij belangrijke lessen over het universum en onvoorwaardelijke liefde. In het boek Leven in een mindful universum onderzoeken Alexander en co-auteur Karen Newell verschillende technieken voor een diepere connectie met het bewustzijn en het zelfhelend vermogen van de mens. Het leven van neurochirurg Eben Alexander veranderde in 2008 volledig na een ernstige hersenvliesontsteking.

Dit hoorcollege gaat over kernvragen van het menselijk bestaan en over het raadsel dat we zo vaak voor onszelf zijn. Het gaat over hoe we ons gedragen, individueel maar ook in groepsverband. Het gaat over onze complexiteit, onze morele dilemma's, onze tegenstrijdigheden, onze grootsheid en onze misère. Wat hebben we nodig voor een gelukkig leven? En wat te doen als we twee onverenigbare doelen tegelijk op het oog hebben? Die doelen kunnen moreel neutraal zijn, maar ze kunnen ook raken aan normen waar we ons aan te houden hebben, of aan waarden waar we in geloven.

“Met stoïcijnse rust”: zo spreekt men over mensen die schijnbaar door niets uit hun evenwicht te brengen zijn – en dat zou u misschien ook vaker voor uzelf willen? Dan zou u eens een kijkje moeten nemen bij de echte Stoa, en dit boek laat u zien hoe stoïcisme eenvoudig toepasbaar wordt in het dagelijks leven! Zonder emotie reageren op gebeurtenissen en u niet laten raken door vreugdevolle momenten, ergernissen of tegenslagen: dit Stoa-stereotype lijkt onmogelijk en weinig nastrevenswaardig – maar iets meer controle over uw innerlijke leven zou best fijn zijn, toch.

We zijn vrij om te worden wie we willen zijn en ons leven zelf vorm te geven. Maar hoe vul je die vrijheid in en wat is goed leven? Daarvoor is een nieuwe moraal nodig die niet dogmatisch is, maar positief. Geen verboden en geboden, maar persoonlijke vrijheid gedefinieerd ten opzichte van de ander. Van oudsher behandelt de deugdethiek de moraal in termen van deugdelijkheid en voortreffelijkheid. Het gaat daarbij niet om het excelleren in de sport of in het werk, maar als persoonlijkheid. Deugdethiek biedt houvast bij de zoektocht naar een goed leven.