Episodios

  • Projekt Darién, czyli szkocka kolonialna katastrofa

    Projekt Darién, czyli szkocka kolonialna katastrofa
    May 21 2025
    W 1695 roku Szkoci rozpoczęli budowę własnego imperium kolonialnego w Ameryce Centralnej. Dwanaście lat później Szkocja przestała istnieć jako niezależne państwo. Co poszło nie tak?

    Źródła:
    How the Cold Climate Shaped Scotland’s Political Climate, Richard Sima
    Panama says 55 US-bound migrants have died crossing Darién Gap this year, Agence France-Press
    AP PHOTOS: Once a migratory highway, the Darien Gap has been left empty under Trump crackdown, Megan Janetsky and Matias Delacroix
    To Get Rich for Our Homeland: The Company of Scotland and the Colonization of the Darién, Dennis R. Hidalgo
    https://www.nationalarchives.gov.uk/currency-converter/
    1911 Encyclopædia Britannica, hasła "William Paterson" i "Darien"
    Disaster at Darien (1698–1700)? The Persistence of Spanish Imperial Power on the Eve of the Demise of the Spanish Habsburgs, Christopher Storrs
    The sorry story of how Scotland lost its 17th century empire, Rory Carroll
    The History of Scotland, Peter Fry i Fiona Somerset Fry
    The myth of Scottish slaves, Stephen Mullen
    Scottish Colonial Literature Writing the Atlantic, 1603-1707, Kirsten Sandrock
    Más Menos
    1 h y 7 m
  • Teorie spiskowe

    Teorie spiskowe
    Feb 14 2025
    Teorie spiskowe otaczają nas ze wszystkich stron. Mogą kojarzyć się z niszowymi zakamarkami internetu, ale w rzeczywistości łatwo je odnaleźć w mainstreamowych mediach czy wypowiedziach czołowych polityków. Jak je rozpoznawać? Jak się przed nimi wystrzegać?

    Źródła:
    American Conspiracy Theories, Joseph Parent, Joseph Uscinski
    Anomaly Hunting, Steven Novella
    Analytic thinking reduces belief in conspiracy theories, Viren Swami, Martin Voracek, Stefan Stieger, Ulrich S Tran, Adrian Furnham
    Conspiracy theories as quasi-religious mentality: an integrated account from cognitive science, social representations theory, and frame theory, Bradley Franks, Adrian Bangerter, Martin W Bauer
    Fads and Fallacies in the Name of Science, Martin Gardner
    International Poll: No Consensus On Who Was Behind 9/11
    The Philosophy of Conspiracy Theories, Matthew Wills
    Overconfidently conspiratorial: Conspiracy believers are dispositionally overconfident and massively overestimate how much others agree with them, Gordon Pennycook, Jabin Binnendyk, David Rand
    The Subjects of the Flat Earth Documentary Behind the Curve Are Trolling You to Victory, Greg Gilman
    “What about building 7?” A social psychological study of online discussion of 9/11 conspiracy theories, Michael J. Wood, Karen M. Douglas
    Why Do Some People Believe in Conspiracy Theories?, Thea Buckley
    Why Education Predicts Decreased Belief in Conspiracy Theories, Jan-Willem Van Prooijen
    Más Menos
    1 h y 10 m
  • Porażka Ligi Narodów

    Porażka Ligi Narodów
    Aug 20 2024
    W oczekiwaniu na trzecią wojnę światową możecie posłuchać o tym, jak nie udało się powstrzymać drugiej. Liga Narodów została zaprojektowana po pierwszej wojnie światowej po to, żeby powstrzymała wybuch kolejnego wielkiego konfliktu. Dwadzieścia lat później rozpoczął się najkrwawszy konflikt w dziejach ludzkości. Co poszło nie tak?

    Źródła:
    Encyklopedia ONZ i stosunków międzynarodowych, Edmund Jan Osmańczyk
    The Peace That Never Was, Ruth Henig
    Travellers in the Third Reich, Julia Boyd
    http://www.johndclare.net/index.htm
    https://historylearning.com/world-war-two/causes-of-ww2/haile-selassie-and-the-league-of-nations/
    Más Menos
    1 h y 27 m
  • Prawdziwa tożsamość Szekspira

    Prawdziwa tożsamość Szekspira
    Mar 24 2024
    Kto tak naprawdę napisał sztuki Szekspira? Nie wszyscy zgadzają się, że Szekspir. Posłuchajcie o tym, skąd wzięły się teorie, że prawdziwym autorem sztuk był ktoś inny.

    Źródła:
    1. The Genius of Shakespeare, Jonathan Bate
    2. Cryptic signatures that ‘prove Shakespeare was a secret Catholic’, Richard Owen, The Times
    3. Thirty-Six Plays in Search of an Author, William M. Murphy
    4. The Case for Oxford, Tom Bethell, The Atlantic Monthly
    5. The Case for Shakespeare, Irvin Matus, The Atlantic Monthly
    6. List of Shakespeare authorship candidates (Wikipedia)
    Más Menos
    1 h y 13 m
  • Ilja Iwanow i sowiecki człowiek-małpa

    Ilja Iwanow i sowiecki człowiek-małpa
    Jan 11 2024
    Ilja Iwanow zapisał się w historii jako "czerwony Frankenstein", który próbował stworzyć armię małpich super-żołnierzy dla Stalina. W tym odcinku rozmawiamy o tym, ile w tym prawdy (niedużo) i o faktycznej historii Iwanowa, która zapoczątkowała ten mit.

    Źródła:
    1. Beyond Eugenics: The Forgotten Scandal of Hybridizing Humans and Apes, Alexander Etkind
    2. Beyond Species: Il’ya Ivanov and His Experiments on Cross-Breeding Humans with Anthropoid Apes, Kirył Rosjanow
    3. The Russian Primate Research Center - A Survivor, E. P. Fridman and D. M. Bowden
    4. Men and apes, Time, 28.06.1926
    5. Ape-child?, Time, 16.08.1926
    6. Abortion Culture in Russia - Its Origins, Scope, and Challenge to Social Development, Vyacheslav Karpov i Kimmo Kaariainen
    7. Rosalià Abreu and the Apes of Havana, C. D. L. Wynne
    8. The History of Artificial Insemination: Selected Notes and Notables, R. H. Foote
    9. History of Human Artificial Insemination, William Ombelet i Johan Van Robays
    10. From a “Prominent Biologist” to “Red Frankenstein”. Ilya Ivanov in Soviet and Post-Soviet Biographies, Nikolai Krementsov
    11. Człowieko-zwierzęce hybrydy i chimery w nauce. Historia i współczesność, Magdalena Kozhevnikova
    12. W poszukiwaniu szczęścia ludzkości: eksperymenty w zakresie hybrydyzacji i chimeryzacji człowieka, Magdalena Kozhevnikova
    13. „Ziemski homunculus”. Z historii radzieckich eksperymentów w Nowej Gwinei i Suchumi, Iwona Anna Ndiaye
    14. Scientific Ethics and Stalin's Ape-Man Superwarriors, Eric Michael Johnson
    15. Stalin’s Orcs, Robert Tally Jr
    16. Corrupted Science: Fraud, Ideology and Politics in Science, John Grant
    Más Menos
    1 h y 18 m
  • Latające spodki

    Latające spodki
    Nov 17 2023
    Latające spodki to ikona science-fiction i postrach krów na całym świecie. Skąd wzięła się ich popularność? Wszystko zaczęło się dawno, dawno temu (1947 rok), w baśniowej krainie (Stany Zjednoczone) za górami i lasami...

    Źródła:
    1. Fads and Fallacies in the Name of Science, Martin Gardner
    2. Wywiad z Kennethem Arnoldem z 25 czerwca 1947 r.
    3. The Man Who Introduced the World to Flying Saucers, Megan Garber
    4. The "Flying Saucers" Episode, Emil Earl Wennergren
    Más Menos
    51 m
  • Protokoły Mędrców Syjonu (2/2)

    Protokoły Mędrców Syjonu (2/2)
    Oct 12 2023
    Druga część o Protokołach Mędrców Syjonu, dotycząca ich losów po II wojnie światowej, a zwłaszcza odbioru we współczesnej Polsce.

    Źródła:
    1. Protokoły Mędrców Syjonu w polskiej myśli antysemickiej, Paul Zawadzki
    2. Ivan Ilyin, Putin’s Philosopher of Russian Fascism, Timothy Snyder
    3. Najnowsze publikacje na temat Protokołów mędrców Syjonu, Janusz Tazbir
    4. https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/protocols-of-the-elders-of-zion-key-dates
    5. Turbopatriotyzm, Marcin Napiórkowski
    6. Raport o mowie nienawiści na kanale Media Narodowe (2021-2023), Anna Tatar i Rafał Pankowski
    7. Wybór zdarzeń rasistowskich, ksenofobicznych i homofobicznych (za rok 2019) udokumentowanych w monitoringu Brunatna Księga Stowarzyszenia „NIGDY WIĘCEJ”, Anna Tatar i Rafał Pankowski (konsultacja)
    8. https://www.radiomaryja.pl.eu.org/
    9. http://www.mkidn.gov.pl/pages/posts/w-toruniu-powstanie-muzeum-bdquopamiec-i-tozsamoscrdquo-im.-sw.-jana-pawla-ii-8449.php
    10. https://www.rp.pl/polityka/art36979151-prokuratura-sciga-za-nieoficjalne-haslo-konfederacji-chodzi-o-slowa-mentzena

    Nagrano 23 września 2023.
    Más Menos
    51 m
  • Protokoły Mędrców Syjonu (1/2)

    Protokoły Mędrców Syjonu (1/2)
    Oct 6 2023
    Część pierwsza odcinka o Protokołach Mędrców Syjonu, prawdopodobnie najbardziej morderczego fałszerstwa w historii. Historia powstania Protokołów i ich wpływy w pierwszej połowie XX wieku.

    Źródła:
    1. Protokoły Mędrców Syjonu w polskiej myśli antysemickiej, Paul Zawadzki
    2. Ivan Ilyin, Putin’s Philosopher of Russian Fascism, Timothy Snyder
    3. Najnowsze publikacje na temat Protokołów mędrców Syjonu, Janusz Tazbir
    4. https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/protocols-of-the-elders-of-zion-key-dates
    5. Turbopatriotyzm, Marcin Napiórkowski
    6. Raport o mowie nienawiści na kanale Media Narodowe (2021-2023), Anna Tatar i Rafał Pankowski
    7. Wybór zdarzeń rasistowskich, ksenofobicznych i homofobicznych (za rok 2019) udokumentowanych w monitoringu Brunatna Księga Stowarzyszenia „NIGDY WIĘCEJ”, Anna Tatar i Rafał Pankowski (konsultacja)
    8. https://www.radiomaryja.pl.eu.org/
    9. http://www.mkidn.gov.pl/pages/posts/w-toruniu-powstanie-muzeum-bdquopamiec-i-tozsamoscrdquo-im.-sw.-jana-pawla-ii-8449.php
    10. https://www.rp.pl/polityka/art36979151-prokuratura-sciga-za-nieoficjalne-haslo-konfederacji-chodzi-o-slowa-mentzena

    Nagrano 21 września 2023.
    Más Menos
    50 m