To nie tyle opowieść o „dzikim Zachodzie”, co o świecie, który istniał na długo przed Kolumbem - i o tym, co się z nim stało, gdy na horyzoncie pojawiły się europejskie żagle. W tym odcinku ruszamy śladem rdzennych mieszkańców Ameryki Północnej: od pierwszych łowców sprzed kilkunastu tysięcy lat, przez potężne miejskie centra jak Cahokia i skalne miasta Indian Pueblo, po Konfederację Irokezów, która stworzyła jeden z najciekawszych systemów politycznych swoich czasów.

Potem przychodzi kontakt z Europą: Kolumb, wyprawy, choroby, misje chrześcijańskie, pierwsze wojny i zderzenie dwóch zupełnie różnych wizji świata. Opowiadam o wojnach z XVII i XVIII wieku, o tym, jak rodziły się Stany Zjednoczone - i co to oznaczało dla plemion, które nie były zaproszone do stołu, przy którym dzielono ich ziemie.

Kulminacją historii Indian jest XIX wiek: ustawa o przesiedleniach, Szlak Łez Czirokezów, ostatnie wojny na preriach, Ustawa Dawesa i system rezerwatów, Taniec Duchów i masakra pod Wounded Knee, która symbolicznie zamyka epokę Wojen Indian.

Ale na tym historia się nie kończy. W XX wieku pojawia się cichy opór, raporty o nadużyciach, próby reform, a wreszcie ruch Red Power, okupacja Alcatraz i Wounded Knee 1973 - to momenty, w których rdzenni Amerykanie mówią głośno: „my wciąż tu jesteśmy”.

To odcinek o utracie ziemi, języka i wolności, ale też o pamięci i przetrwaniu. O tym, jak łatwo wymazać kogoś z mapy - i jak trudno wymazać go z historii.

Dobrego słuchania!

Rafał ✨

Timeline:

0:00 Intro

1:40 ROZDZIAŁ I: Ci naprawdę pierwsi Amerykanie (ok 15.000 PNE – 1500 NE)

7:06 Indiańskie złożone kultury i społeczności (1000 PNE – 1500 NE)

12:32 Cahokia – miasto Indian Missisipi

18:17 Duchowość i kosmologia Indian

26:08 Kopiec Mnichów, Duchowość kultury Missisipi

36:52 Upadek Cahokii i transformacja religijna

41:55 Indianie Pueblo; Hohokam

49:19 Konferedracja Irokezów

1:00:01 Rola kobiet u Indian; Matrylinearność

1:06:48 Ameryki przed kontaktem z Europą – Podsumowanie dotychczasowej historii

1:12:43 ROZDZIAŁ II: Pierwszy kontakt z Europą; 1492-1700

1:16:08 Krzysztof Kolumb

1:26:12 Po Kolumbie – kolejni kolonizatorzy po 1492 r.

1:30:01 Anglia, Francja, Holandia – dalsza kolonizacja

1:39:51 Dlaczego Indianie od razu nie walczyli z Europejczykami?

1:42:47 Bakterie i choroby przywiezione z Europy

1:47:37 Choroby jako broń

1:50:34 Alkohol i Dieta

1:54:45 Misjonarze i Chrześcijaństwo

1:58:57 ROZDZIAŁ III: Początek Wojen Indian (1600-1800)

2:00:33 Wojna Króla Filipa

2:06:53 Konfederacja Irokezów – Mistrzowie sprawnej dyplomacji

2:11:23 Rewolucja Amerykańska

2:18:38 ROZDZIAŁ IV: Szlak Łez i przymusowe deportacje Indian (lata 1830 i dalsze)

2:28:39 Szlak Łez

2:34:03 ROZDZIAŁ V: Ostatni Krzyk Plemion – ostatnie lata woje i asymilacja kulturowa (1850-1930)

2:40:36 Wielka Wojna Siuksów i Little Bighorn

2:46:14 Ustawa Dawesa i Asymilacja Kulturowa (1887-1930)

2:49:54 Taniec Duchów; Wounded Knee

2:53:51 Asymilacja Kulturowa

2:58:43 ROZDZIAŁ VI: Cichy Opór – XX wiek i współczesność

3:04:51 Czerwona Siła

3:09:01 Wounded Knee (ponownie – 1973 r.)

3:12:36 Od lat 80-tych do współczesności

3:17:41 Epilog: Trwanie

3:19:06 Outro

3:21:18 Patroni

3:22:50 Ciekawostka

✨ Jeśli Ci się podoba – Zostań Patronem! https://patronite.pl/podcasthistoryczny 💖

Moja ksiażka „Historia dla Odważnych” – kup szybko i bezpiecznie na https://odwaga.alt.pl 🔥🔥 [autopromocja]

TT: https://twitter.com/sadowski_rafal

IG: https://www.instagram.com/rafal_sadowskii

Niektóre źródła: https://pastebin.com/6Ek7RJ93

Patroni: https://pastebin.com/xkWRD4Fz

Dziękuję, że towarzyszycie mi na pokładzie tego statku podczas podróży przez fale historii!

Oto opowieść o tym, jak odzyskaliśmy wolność! Pokażę Wam, jak Polska wróciła na mapę nie jednym „cudem”, tylko sumą przygotowań, wyborów i odwagi tysięcy ludzi.

Ta historia nie mieści się w jednej dacie ani w jednym nazwisku. Poznacie różne drogi do wolności: obóz czynu Piłsudskiego, dyplomację Dmowskiego i Paderewskiego, programowy Lublin Daszyńskiego, siłę wsi Witosa, instytucjonalną pracę Korfantego. A obok nich - „matkę niepodległości”, Marię Skłodowską-Curie, przypominającą, że autorytet wiedzy też otwiera drzwi.

W tle zmienia się świat: I wojna, rewolucje i kruszejące imperia. Fronty rozrywają Europę, armie się buntują, w garnizonach powstają rady żołnierskie, a monarchie szukają wyjścia z labiryntu. Pojawia się „okno możliwości” - takie, do którego przez lata się przygotowywaliśmy.

Rok 1918 przyspiesza sprawy: 14 punktów Wilsona, pękające imperia, coraz śmielsze przejęcia władzy w miastach. 7 listopada - Tymczasowy Rząd Ludowy w Lublinie. 10 listopada - powrót Piłsudskiego z Magdeburga, by spiąć rozproszone wysiłki. 22 listopada - dekret o najwyższej władzy i funkcja Naczelnika Państwa. 28 listopada - ordynacja wyborcza i prawa wyborcze kobiet. Równolegle trwają realne, codzienne roboty: rozbrajanie, pociągi, urzędy, szpitale. Gdzie indziej wybucha spór o Lwów, Wielkopolska trzyma nerwy i instytucje. To jest układanka, nie jeden fajerwerk.

A 11 listopada? To ważny symbol - wybrzmiał najmocniej, ale sam w sobie nie zamyka historii. Wolność to nie finał, tylko narzędzie. Liczy się, co z nim zrobimy następnego dnia.

Jeśli lubicie opowieści, które tłumaczą „jak do tego doszło”, a nie tylko „kiedy i kto”, to ten odcinek jest dla Was!

Timeline: 0:00 Intro 3:24 Prolog – podsumowanie losów Polski od narodzin, aż po zabory. 19:31 ROZDZIAŁ I: Naród bez Państwa. 27:41 Jak to możliwe, że naród bez państwa przetrwał ponad stulecie niewoli? 34:09 ROZDZIAŁ II: Młodzi, gniewni – rodzice wolnej Polski; Socjalizm, Nacjonalizm (Endecja), Ludowcy i inni. 37:48 Socjalizm / Piłsudski 44:55 Nacjonalizm / Dmowski 50:55 Dyplomacja / Paderewski 55:12 Ludowcy / Witos 59:29 Lewica niepodległościowa; socjaldemokracja galicyjska / Ignacy Daszyński 1:02:43 Nurt Narodowo-Chrześcijański – Wojciech Korfanty 1:06:44 Maria Skłodowska-Curie – Niepodległość ducha 1:14:56 Podsumowanie: klarowna mapa „rodziców niepodległości” i ich dróg 1:18:04 ROZDZIAŁ III: Świat w Ogniu – Rewolucje, Wielka Wojna (I WŚ) 1:24:58 Europa przed wybuchem I-szej wojny światowej 1:31:58 Wybuch I Wojny Światowej 1:39:21 ROZDZIAŁ IV: Droga do niepodległości. Europa w ogniu, z którego odrodzi się Polska 1:40:40 Rok 1914 – Wybuch Wielkiej Wojny i Dwie Polskie Strategie 1:46:48 Rok 1915 – Okupacje i wojna w naszym domu 1:51:58 Rok 1916 – sprawa polska wraca „na papier” 1:57:52 Rok 1917 – rok przełomów; Rewolucje, dwa ośrodki polskie, kryzys przysięgowy 2:05:48 Rok 1918 (styczeń-sierpień) – pękają imperia, rodzą się fakty 2:13:29 Rok 1918 (wrzesień-paździenik) – Polacy przejmują lokalnie stery 2:17:52 Rok 1918 (Listopad) – kilka dni, które rodzą Państwo 2:26:59 Epilog: Pytanie 2:30:39 Outro 2:32:23 Patroni

Moja ksiażka „Historia dla Odważnych” – kup szybko i bezpiecznie na https://odwaga.alt.pl 🔥🔥

[autopromocja]

Jeśli Ci się podoba - zostań patronem! https://patronite.pl/podcasthistoryczny

Zrodla: https://pastebin.com/x7pMdhxJ TT: https://twitter.com/sadowski_rafal IG: https://www.instagram.com/rafal_sadowskii Patroni: https://pastebin.com/m9LhYHuU

Dziękuję, że towarzyszycie mi na pokładzie tego statku podczas podróży przez fale historii!

Ten odcinek to historia zakazu, który miał uszlachetnić naród, a wypchnął alkohol do podziemia i wyniósł na szczyt królów przestępczego biznesu. Na czele tej epoki stał zaś on— Al Capone.

-- Partnerem odcinka jest sklep z oponami OPONEO.PL - atrakcyjne ceny, szybka wysyłka oraz bogaty katalog modeli na każdą kieszeń. Zachęcam, sam korzystam ➡️ https://www.oponeo.pl/podcast-historyczny

Wyobraźcie sobie miasto, w którym bar jest nielegalny, policja jest umowna, a szklanka zakazanego trunku smakuje jak małe zwycięstwo nad systemem. Taki był świat Prohibicji. W tym odcinku opowiadam, jak ruch trzeźwości i 18. Poprawka otworzyły drzwi do podziemia, jak rodziły się speakeasies i „bathtub gin”, jak działał przemyt przez Detroit i Windsor - i dlaczego Chicago stało się stolicą nowoczesnej mafii.

W centrum tej historii mamy prawdziwych ludzi. Są walki gangów, jest słynny 14 lutego 1929 r., ale przede wszystkim jest pytanie: co się dzieje, gdy prawo odkleja się od codzienności obywateli?

To odcinek o Ameryce lat 20., ale także o nas: o skutkach prostych recept na złożone problemy, o tym, jak łatwo idea staje się pretekstem, i jak trudno później posprzątać.

Dobrego słuchania! Rafał

Timeline:

0:00 Intro 5:16 Partner Odcinka: Oponeo.PL 5:43 ROZDZIAŁ I: Ziarno trzeźwości; skąd wziął się pomysł na zakaz? 14:56 Początek walki z alkoholem w USA 20:54 Amerykańska specyfika problemu z alkoholem 25:59 Anti Saloon League – Liga Antysalonowa 29:22 Partner odcinka: Oponeo.pl 33:49 ROZDZIAŁ II: Ustawa, która miała uleczyć Amerykę; narodziny podziemia. 18 Poprawka i „Volstead Act” 37:23 Początek prohibicji, narodziny podziemia 42:17 Skąd amerykanie brali alkohol w czasach prohibicji? 51:17 ROZDZIAŁ III: Zgniłe miasto i jego władca – Chicago i Al Capone 55:38 Chicago – stolica prohibicji 58:22 Al Capone 1:04:28 Droga Ala Capone do samodzielnej władzy 1:11:12 14 Lutego 1929 r. – Dzień Świętego Walentego 1:18:15 ROZDZIAŁ IV: Upadek Prohibicji, upadek Ala Capone 1:23:24 Przebudzenie ameryki, uchylenie prohibicji 1:26:27 Al Capone – upadek 1:29:52 Podatki – ostateczny cios w Ala Capone 1:39:05 Epilog – Hydra. Co zostawiła nam prohibicja? 1:41:15 Przypomnienie o partnerze odcinka – Oponeo.pl 1:42:02 Outro 1:43:46 Patroni 1:45:14 Ciekawostka

Moja ksiażka „Historia dla Odważnych” – kup szybko i bezpiecznie na https://odwaga.alt.pl 🔥🔥 [autopromocja]

Jeśli Ci się podoba - zostań Patronem! https://patronite.pl/podcasthistoryczny

Zrodla: https://pastebin.com/7zLbNtjS TT: https://twitter.com/sadowski_rafal IG: https://www.instagram.com/rafal_sadowskii Patroni: https://pastebin.com/Ev136mgA Dziękuję, że towarzyszycie mi na pokładzie tego statku podczas podróży przez fale historii!