Karl Popper & Hannah Arendt

Een hoorcollege over de lessen van twee filosofische critici van het totalitarisme

De: Herman Philipse

Narrado por: Herman Philipse

Duración: 3 h y 32 m

Resumen del Editor

Met de verkiezing van Donald Trump tot president van de V.S. staat het verschil tussen feit en fictie onder druk en daarmee ook de democratie zelf. Kunnen we voor onze tijd iets leren van belangrijke filosofische critici van het nazisme en totalitarisme?

Zowel Hannah Arendt (1906-1975) als Karl Popper (1902-1994) waren van Joodse afkomst en vluchtten voor Hitler. Beiden probeerden de ideologische wortels van het nazitijdperk te doorgronden. Ook formuleerden ze normen waaraan een open en democratische samenleving moet voldoen. Herman Philipse behandelt centrale thema’s uit het werk van Karl Popper en Hannah Arendt en plaatst ze in modern perspectief.

Dit hoorcollege is georganiseerd in samenwerking met Studium Generale Universiteit Leiden.

Inhoudsopgave

College 1. De politieke filosofie van Karl Popper

Karl Popper emigreerde in 1937 uit Wenen naar Nieuw-Zeeland. Aangesteld aan Canterbury University College te Christchurch, voltooide hij twee werken waarin hij politieke vrijheid verdedigde tegen totalitaire en autoritaire doctrines: The Poverty of Historicism en The Open Society and its Enemies.

H1. Het leven en werk van Karl Popper (1902 – 1994)

H2. The Poverty of Historicism

H3. The Open Society and its Enemies

College 2. Hannah Arendt: Het ontstaan van totalitarisme

In 1951 publiceerde Hannah Arendt haar trilogie The Origins of Totalitarianism, waarin ze probeerde met wetenschappelijke afstandelijkheid te begrijpen hoe totalitaire staten konden ontstaan in zowel Rusland als Duitsland. De twee belangrijkste oorzaken van totalitaire ontwikkelingen zijn volgens Arendt enerzijds het verval van de nationale staten en anderzijds het ontstaan van moderne massa-samenlevingen.

H4. Het leven en werk van Hannah Arendt (1906 – 1975)

H5. Wijsgerige achtergrond: Martin Heidegger en Karl Jaspers

H6. Opzet en kernthese van The Origins of Totalitarianism

College 3. Karl Popper’s wetenschapsfilosofie

Reeds in zijn studententijd raakte Karl Popper gefascineerd door de vraag wat echte wetenschappelijke theorieën, zoals die van Einstein, onderscheidt van wat hij later pseudo-wetenschap ging noemen, zoals bijvoorbeeld de theorieën van Marx of Freud. In de Logik der Forschung (1934) verdedigde hij zijn falsificatiecriterium en onderscheidde hij graden van toetsbaarheid. Dit is Poppers zogenaamde ‘demarcatiecriterium’. Is het criterium nog houdbaar in het licht van latere wetenschapsfilosofische ontwikkelingen?

H7. De noodzaak van een nieuwe wetenschapsfilosofie

H8. Het falsificationisme gefalsifieerd?

H9. Wetenschapsgeschiedenis als toetssteen voor wetenschapsfilosofie

College 4. Hannah Arendt: paradox der mensenrechten

In The Origins of Totalitarianism wijdt Hannah Arendt een hoofdstuk aan een kritische analyse van mensenrechten. Die zouden bloot staan aan de volgende paradox. Enerzijds zouden er rechten zijn die mensen toekomen ongeacht de gemeenschap waarin ze leven. Anderzijds maken mensen wezenlijk deel uit van een gemeenschap. Bijgevolg zijn mensenrechten moeilijk te handhaven, vooral voor vluchtelingen. Ook met betrekking tot dit betoog van Hannah Arendt rijst de vraag in hoeverre het verhelderend is in de tegenwoordige tijd.

H10. Probleemstelling en historische achtergrond

H11. Ontwikkeling mensenrechten na de Tweede Wereldoorlog

H12. Actualiteit van Arendts Paradox der Mensenrechten

©2017 Home Academy (P)2017 Home Academy